Vegetatsirkulyator distoniya (neyrotsirkulyator distoniya) - yurak-qon tomir tizimi faoliyatining funksional buzilishi bo‘lib, u qon aylanish tizimida organik o‘zgarishlarsiz yuzaga keladi. Bu ko‘pincha boshqa kasalliklar simptomi yoki tashqi omillarga reaksiya hisoblanadi. Kasallik ko‘pincha o‘smirlikdan 45 yoshgacha bo‘lgan odamlarda, ayniqsa ayollar va o‘smirlarda psixoemotsional zo‘riqishlar va tartibga solishdagi o‘zgarishlar uning rivojlanishiga yordam beradigan jinsiy yetilish davrida tashxis qo‘yiladi.
- yurak-qon tomir tizimi faoliyatining funksional buzilishi bo‘lib, u qon aylanish tizimida organik o‘zgarishlarsiz yuzaga keladi. Bu ko‘pincha boshqa kasalliklar simptomi yoki tashqi omillarga reaksiya hisoblanadi. Kasallik ko‘pincha o‘smirlikdan 45 yoshgacha bo‘lgan odamlarda, ayniqsa ayollar va o‘smirlarda psixoemotsional zo‘riqishlar va tartibga solishdagi o‘zgarishlar uning rivojlanishiga yordam beradigan jinsiy yetilish davrida tashxis qo‘yiladi.
Sabablari
Neyrotsirkulyator distoniyaning rivojlanishiga quyidagi omillar ta’sir qilishi mumkin:
- Intoksikatsiya chaqiruvchi va neyrogumoral muvozanatni buzuvchi o‘tkir va surunkali infeksiyalar.
-
Pubertat davri, homiladorlik, hayz sikli va boshqa o‘zgarishlar bilan bog‘liq gormonal o‘zgarishlar.
-
Psixoemotsional zo‘riqishlar va stresslar.
-
Gomeostazni buzuvchi ichki a’zolar kasalliklari.
-
Qandli diabet va qalqonsimon bez kasalliklari kabi endokrin kasalliklar.
-
Asab tizimi kasalliklari va bosh jarohatlari.
-
Haddan tashqari charchash.
-
Zararli odatlar, jumladan, alkogol va tamaki chekish.
-
Kofeinni haddan tashqari iste’mol qilish.
-
Zararli moddalar ta’siri tufayli surunkali zaharlanishlar, ayniqsa ishlab chiqarishda.
-
Issiq va dim xonalarda, ayniqsa, to‘g‘ridan-to‘g‘ri quyosh nurlari ostida bo‘lish.
Diagnostika
Neyrotsirkulyator distoniyani tashxislash:
Ko‘rik va so‘rov: Tashqi omillar bilan bog‘liq alomatlarni va ularning davomiyligini baholash (kamida 2 oy).
Teri dermografizmi: Simpatik yoki parasimpatik tizimning ustunligini aniqlaydi.
EKG:
- Giperventilyatsiya sinamasi: Chuqur nafas olishdan keyin EKG o‘zgarishlari.
-
Ortostatik sinama: Tana holatining o‘zgarishi.
-
Dori namunasi: β-adrenoblokatorlar yoki kaliy xlorid yuborilgandan keyin EKG.
Ushbu usullar tashxisni tasdiqlash va distoniyani boshqa kasalliklardan farqlashga yordam beradi.
