Alkogolli gepatit
Alkogolli gepatit alkogolning toksik ta’siri natijasida yuzaga keladigan jigar yallig‘lanishidir. Odatda kasallik spirtli ichimliklarni muntazam iste’mol qilishni boshlaganidan 5-7 yil o‘tgach rivojlanadi. Gepatitning og‘irligi alkogolning sifatiga, dozasiga va qancha vaqt ichilishiga bog‘liq.
Alkogolli gepatit alkogolning toksik ta’siri natijasida yuzaga keladigan jigar yallig‘lanishidir. Odatda kasallik spirtli ichimliklarni muntazam iste’mol qilishni boshlaganidan 5-7 yil o‘tgach rivojlanadi. Gepatitning og‘irligi alkogolning sifatiga, dozasiga va qancha vaqt ichilishiga bog‘liq.
Sabablari
Tibbiy tadqiqotlarga ko‘ra, iste’mol qilingan alkogolning 90% jigarda metabolizmga uchrab, atsetaldegid hosil qiladi. Bu modda gepatotsitlarni zararlaydi, kimyoviy reaksiyalarni faollashtiradi, natijada:
- Hujayralarda kislorod yetishmovchiligiga;
-
Gepatotsitlar nekrozi;
-
Biriktiruvchi to‘qimani chandiqlash;
-
Oqsil sintezining sekinlashuvi hujayralarning bo‘kishiga va jigarning kattalashishiga olib keladi.
Belgilari
Alkogolli gepatitning shakllari:
- Persistirlovchi: Spirtli ichimliklardan butunlay voz kechish bilan davolanadigan barqaror shakl. Yaxshilanish bir necha oydan keyin kuzatilishi mumkin.
- Zo‘rayib boruvchi: ahvoli yomonlashishi, jigar nekrozi va sirrozi paydo bo‘lishi bilan ta’riflanadi. Davolash jigar fermentlarining faollik darajasiga bog‘liq.
O‘tkir alkogolli gepatit:
-
Latent: Yorqin alomatlarsiz. Jigar kattalashgan, transaminazalar ko‘paygan.
-
Sariqlik: Sariqlik, o‘ng qovurg‘a osti og‘rig‘i, holsizlik, vazn yo‘qotish, ko‘ngil aynishi. Assit, splenomegaliya va boshqa asoratlar kuzatilishi mumkin.
-
Xolestatik: Sariqlik, qichishish, isitma, siydikning qorayishi. Xolesterin, bilirubin va ishqoriy fosfataza ko‘paygan.
- Fulminant: Tez yomonlashish, gemorragik sindrom, jigar yetishmovchiligi va ensefalopatiya. O‘lim xavfi yuqori.
Surunkali alkogol gepatiti: Simptomlar sust ifodalangan, fermentlar faolligi oshgan bo‘lishi mumkin. Tashxis jigardagi gistologik o‘zgarishlar asosida qo‘yiladi.
Agar sizda ham shunga o`xshash belgilar borligini aniqlasangiz, darhol
shifokorga murojaat qiling. Kasallikning oqibatlarini bartaraf etishdan ko`ra oldening olish osonroq
Diagnostika
Alkogolli gepatitning og‘irlik darajasini baholash uchun quyidagi diagnostika usullari qo‘llaniladi:
- Jigar UTTsi
-
Biokimyoviy tadqiqot
-
Jigar biopsiyasi
-
Qonning ivish tahlili
O‘tkir alkogol gepatitiga klinik ma’lumotlar asosida diagnoz qo‘yish mumkin, lekin buni faqat biopsiya yo‘li bilangina tasdiqlash mumkin. Shifokor, shuningdek, bemor va uning qarindoshlaridan alkogol iste’mol qilish chastotasi haqida ma’lumot to‘playdi.
Tekshiruvda alkogolizm belgilari baholanadi, masalan:
- Venalar, til va qo‘llar titrashi
-
Isitma
-
Sariqlik
-
Ko‘z oqsillarining qizarishi
-
Rinofima (burun terisining yallig‘lanishi)
-
Dyupyuitren kontrakturasi (barmoqlar deformatsiyasi)
-
Polineyropatiya (shol falajlar)
-
Leykotsitoz
-
O‘ng qovurg‘a osti og‘rig‘i
Laboratoriya ko‘rsatkichlari:
- Neytrofil leykotsitoz (20-40 x 109/l)
-
ECHTning oshishi (40-50 mm/soat)
-
Makrotsitoz
-
Bilirubinning oshishi (to‘g‘ri fraksiya)
-
Transaminazalar faolligining sezilarli oshishi (AST ALT dan 2 baravar ko‘p)
-
G-glutamiltranspeptidaza va ishqoriy fosfatazaning ortishi
-
b- Lipoproteidemiya va giperxolesterinemiya
-
Og‘ir kechishida protromblanish indeksi va albuminning pasayishi
Meddrey indeksi gepatitning og‘irligini baholashga yordam beradi: 4,6 koeffitsiyenti bemorning protrombin vaqti va me’yor o‘rtasidagi farqga ko‘paytiriladi, keyin zardobdagi bilirubin darajasi qo‘shiladi va natija 17 ga bo‘linadi. 32 dan yuqori qiymat 50% dan ortiq o‘lim xavfini ko‘rsatadi, bu glyukokortikosteroidlarni buyurishni talab qiladi.
Gistologik tekshiruv:
O‘tkir alkogol gepatitida quyidagi o‘zgarishlar kuzatilishi mumkin:
- Majburiy: gepatotsitlarning periventulyar zararlanishi, nekroz, ballonli distrofiya, Mellori tanachalari, peritsellyulyar fibroz, leykotsitar infiltratsiya.
-
Majburiy bo‘lmagan: gigant mitoxondriyalar, jigar semirib ketishi, patologik atsidofil tanachalar, xolestaz, jigar venalari fibrozi, o‘t yo‘llari proliferatsiyasi.
Alkogolli gepatitni davolash
Alkogol gepatitni davolash faqat malakali shifokor tomonidan tayinlanishi mumkin va faqat spirtli ichimliklardan, shu jumladan, kuchsiz alkogolli ichimliklardan butunlay voz kechgandagina samarali bo‘ladi. Amaliyot shuni ko‘rsatadiki, bemorlarning faqat uchdan bir qismi giyohvandlikni muvaffaqiyatli yengadi, yana uchdan bir qismi dozalarni kamaytiradi va qolganlari tavsiyalarni rad etadi. Ular ko‘pincha alkogoliklar bo‘lib, gepatolog bilan bir qatorda narkolog yordamini talab qiladilar.
Spirtli ichimliklarni iste’mol qilish to‘xtatilganda assit, ensefalopatiya va sariqlik kabi alomatlar yo‘qolishi mumkin. Biroq, iste’mol qilishni qayta tiklash va parhezni buzganda, o‘limga olib kelishi yoki yashirin bosqichga o‘tishi mumkin bo‘lgan retsidiv bo‘lishi mumkin.
Kompleks davolash quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
- Spirtli ichimliklardan butunlay voz kechish
-
Oqsil miqdori yuqori bo‘lgan parhezga rioya qilish
-
Medikamentoz preparatlarni tayinlash
-
Zarur hollarda operativ aralashuv
Diagnostika va davolashni zamonaviy gepatologiya markazida o‘tkazish mumkin.
Xavf
Alkogolli gepatit fonida quyidagi asoratlar rivojlanishi mumkin:
- Assit: qorin bo‘shlig‘ida suyuqlik to‘planishi. Medikamentoz davolash samarasiz bo‘lsa, suyuqlikni olib tashlash va uning tarkibini tahlil qilish uchun punksiya o‘tkaziladi.
- Periotonit: qorin bo‘shlig‘ini qoplab turuvchi va ichki organlarni qoplab turuvchi pardalarning yallig‘lanishi.
- Qizilo‘ngach venalarining varikoz kengayishi: Venoz bosimning oshishi ichki qon ketishiga olib keladi. Simptomlar qonli qusish, qora ich kelishi, yurak urishining tezlashishi va qon bosimining pasayishini o‘z ichiga oladi.
- Gepatorenal sindrom: Qonda toksik moddalar to‘planib borishi bilan kechuvchi og‘ir buyrak yetishmovchiligi.
- Jigar ensefalopatiyasi: Parchalanish mahsulotlarining miyaga toksik ta’siri tufayli ongning chalkashligi.
- Gepatotsellyulyar karsinoma: Davolash qiyin bo‘lgan jigarning xavfli o‘smasi.
- Jigar-o‘pka sindromi: O‘pkada qon aylanishining buzilishi tufayli qondagi kislorodning past darajasi.
- Hayz funksiyasining buzilishi: amenoreya, ayollarda ko‘p, kam yoki muntazam bo‘lmagan hayz.
- Bepushtlik: Ayollar va erkaklar.
- Jigar gastropatiyasi: Qon aylanishi va jigar funksiyasining buzilishi tufayli oshqozon-ichak trakti kasalligi.
- Jigar kolopatiyasi: yo‘g‘on ichakning zararlanishi.
Xavf guruhi
Alkogolli gepatit virusli gepatit C dan farqli o‘laroq, odamdan odamga yuqmaydigan toksik kasallikdir. Ayollar spirtli ichimliklarni parchalaydigan fermentlarning kamligi tufayli bu kasallikka ko‘proq moyil bo‘ladilar. Xavf guruhiga quyidagilar ham kiradi:
- semizligi bor odamlar;
-
vazni kam odamlar;
-
virusli gepatit bilan og‘rigan bemorlar;
-
jigar kasalliklari bo‘lgan bemorlar;
-
jigarga zarar yetkazuvchi dorilarni qabul qiluvchilar;
-
muntazam ravishda spirtli ichimliklar iste’mol qiladigan shaxslar.
Parhez
Alkogolli gepatitda mahsulotlarning energetik qiymati kuniga 2000 kaloriyadan kam bo‘lmasligi kerak. Oqsilni har kilogramm tana vazniga 1 gramm hisobidan iste’mol qilish kerak. Aminokislotalar mushaklar va jigarda oqsil katabolizmini kamaytirishga yordam beradi va miyadagi metabolik jarayonlarni yaxshilaydi.
Bemorlar alkogolni parchalaydigan ferment alkogoldegidrogenaza faolligini pasaytiradigan va shu bilan jigarning toksik shikastlanish xavfini kamaytiradigan vitaminli preparatlar va makroelementlarni, ayniqsa ruxni qabul qilishlari kerak.
Tavsiya etilgan mahsulotlar:
- Sut mahsulotlari (pishloq, tvorog, kefir)
-
Yog‘siz go‘sht
-
Baliq
-
Dukkaklilar
Taqiqlangan:
- Qovurilgan, tuzlangan, achchiq, dudlangan, yog‘li
-
Qahva, gazlangan ichimliklar, kakao, alkogol
Ovqat tez-tez va oz-ozdan berilishi kerak.
Ushbu maqola faqat tanishish maqsadida joylashtirilgan va ilmiy material yoki professional tibbiy maslahat emas.
Alkogolli gepatitni davolovchi shifokorlar
Gepatolog
Oliy toifali shifokor
Batafsil
Yunusobod tumani, Yunusobod-3, Yangi Shaxar ko`chasi, 7
Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
Foydali ma'lumot
Analizlar
Med24.uz siz barcha laboratoriya tekshiruvlaridan o'tishingiz mumkin bo'lgan sizga yaqin atrofdagi klinikani tanlashda yordam beradi
Batafsil 
Diagnostik markazlar
Med24.uz ixtisoslashtirilgan portali uyingiz yaqinidagi diagnostika markazini tanlashda yordam beradi
Batafsil
Tibbiy xizmatlar
Turli klinikalarda tibbiy xizmatlar qancha turishini bilib oling
Batafsil
Shifokorlarning keng tarqalgan mutaxassisliklari
Keng tarqalgan tibbiy xizmatlar
Telegramda raqamni ko'rish
