Foydalanish uchun ko'rsatmalar
O't tosh kasalligi (O'TK): biliar sladj; operatsiya xavfi yuqori bo'lgan bemorlarda va litotripsiyadan keyin bemorlarda faoliyat ko'rsatayotgan o't pufagidagi xolesterinli o't toshlarini eritish. Davolashning muvoffaqiyati faoliyat ko'rsatayotgan o't pufagi va diametri 2 sm dan katta bo'lmagan toza radiotransparant xolesterinli toshlarni bo'lishi hisoblanadi; xoletsistektomiyadan keyin tosh hosil bo'lishini qaytalanishini oldini olish.
Birlamchi biliar sirroz I va II bosqichi.
Birlamchi sklerozlanuvchi xolangit.
Gepatit (surunkali va o'tkir virusli, surunkali autoimmun gepatitning atipik shakllari).
Jigarni alkogolli bo'lmagan yog'li kasalligi. Alkogolli bo'lmagan steatogepatit.
Jigarni toksik shikastlanishlari (shuningdek, alkogolli, dorilar oqibatida).
Biliar dispepsiya.
Safroli reflyuks-gastrit va ezofagit.
Mukovistsidoz.
O't-safro chiqarish yo'llari diskineziyasi.
Surunkali opistorxoz.
Qo'llash mumkin bo'lmagan holatlar
Preparatning faol moddasi yoki yordamchi moddalariga yuqori sezuvchanlik bo'lgan shaxslar;
O't pufagi va o't-safro yo'llarining yallig'lanish kasalliklarining o'tkir davrida bo'lgan patsiyentlar;
O't-safro yo'llarining o'tkazmasligi;
Rentgenmusbat (kalьtsini yuqori miqdori bilan) safro toshlari.
Bolalarda safroni chiqarilish yo'llarini yetarli darajada ta'minlamasdan noqulay porto-enterostom yoki biliar artreziya.
Buyrak funktsiyasini buzilishida.
Biliar sanchig'ini tez-tez xurujlari.
Farmakodinamikasi
Gepatoprotektor vosita bo'lib, safro haydovchi, xolelitolitik, gipolipidemik, gipoxolesterinemik va biroz immunomodulyator ta'sir ko'rsatadi. Ursodezoksixolat kislotasi (UDXK) odam safrosida oz miqdorda uchraydigan endogen uchlamchi safro kislotasi hisoblanadi. U jigarda xenodezoksixolat kislotasini (XDXK) bakterial oksidatsiyasini mahsuloti hisoblangan 7-ketolitoxolat kislotasidan sintez qilinadi. UDXK qolgan safro kislotalariga qaraganda yanada gidrofil va ular bilan solishtirilganda deyarli toksik emas.
UDXK peroral qabul qilinganda ichakda xolesterinni so'rilishini ingibitsiya qiladi, jigarda uni sintezini va endogen xolesterinni safroga chiqarilishini pasaytiradi. Xolesterin konkrementlarini asta-sekin erib yetishi, xolesterin dispersiyasi va suyuq kristallarni hosil bo'lishi bilan chaqirilgan bo'lishi mumkin.
Ursodezoksixolat kislotasini xolestatik kasalliklardagi va reflyuks gastritdagi yaxshi ta'siri lipofil safro kislotalarini va ekzogen UDXK tushishi va toksik bo'lmagan aralash mitsellarini hosil bo'lishi bilan chaqirilgan gidrofil UDXK bilan bog'liq. XDXK qutblanmaydigan safro kislotalari bilan birga aralash mitsellalarni hosil qiladi, unda XDXK qutblanmaydigan yadroni, UDXK esa – qobiqni hosil qiladi. Shunday qilib, toksik XDXK mitsellalar ichida bloklanadi, bu me'da shirasida reflyuks suyuqligini membranalarni toksik va i shikastlovchi ta'siridir.
Bundan tashqari UDXK qutblanuvchi xususiyati tufayli molekularni bug'lari hosil bo'ladi, ular fosfolipidlarga boy hujayra membranalarini o'z ichiga olishi mumkin. Bu hujayra membranasini barqarorlashuvini va sitotoksik mitsellalarni agressiv ta'siri erishib bo'lmasligini bildiradi. Bu samara shuningdek qisman UDXK sitoprotektiv va immunologik ta'siri hisobiga ta'minlanadi.
UDXK birlamchi biliar sirroziga ta'siri uchta mexanizm bilan aniqlanadi:
qutblanmaydigan safro kislotalarini surib chiqarishi (toksik bo'lmagan aralash mitselelelarni hosil bo'lishi bilan),
hujayra membranasini barqarorlashuvi,
immunologik ta'siri.
Pediatrik populyatsiya
Kistasimon fibroz
Kistasimon fibroz bilan (CFADH) bog'liq gepatobiliar buzilishlari bo'lgan pediatrik patsiyentlari hollarida UDXK bilan davolash tajribasi 10 yil va undan ko'p vaqt davomidagi klinik tadqiqotlari natijasida olingan.
UDXK bilan davolash safro yo'llarini proliferatsiyasini cheklashi, gistologicheski aniqlanadigan shikastlanishlarni kuchayib ketishini bartaraf qilishi va xatto CFADH erta bosqichda buyurilganda gepatobiliar o'zgarishlarni orqaga qaytaradi. UDXK bilan davolashning eng katta samarasini ta'minlash uchun CFADH tashxisi o'rnatilishi bilan uni buyurish lozim.
Farmakologik ta'sir
So'rilishi
Ursodezoksixolat kislotasini peroral qabul qilinganda och ichakda tez so'riladi va chambar ichakning yuqori qismida- passiv, quyi qismining oxirida- faol so'riladi.
Plazmadagi cho'qqi kontsentratsiyaga qabul qilingandan keyin 30–60 minutdan so'ng erishiladi.
Biotransformatsiyasi va chiqarilishi
So'rilgandan keyin bu safro kislotasi aminokislotalar, glitsin va taurin bilan deyarli to'liq birikib, metabolizmga uchraydi.
Ichakda ursodezoksixolat kislotasi litoxolat kislotasiga ajraladi va gidroksil guruhini yo'qotadi. Enterogepatik sirkulyatsiya orqali bu kislota jigarga tushadi va jigarda u yana xenodezoksixolat kislotasiga va UDXK qayta aylanadi. Ta'kidlab o'tilgan transformatsiya tufayli UDXK yordamida davolanganda litoxolat kislotasini miqdori ham muhim rolь o'ynaydi.
Litoxolat kislotasi qisman so'riladi va sulьfat anionlari bilan bog'lanadi, keyin glitsin va taurin bilan bog'lanadi va safro bilan chiqariladi. Bu hosilalar faqat cheklangan darajada ichakda so'riladi va axlat bilan chiqariladi, bu toksik safro kislotasini organizmdan chiqarilishining samarali mexanizmi hisoblanadi.
Xavfsizlik to'g'risida klinik oldi tadqiqotlari
O'tkir toksiklik
Kulrang kalamushlarda LD50 o'rtacha qiymati >5 g/kg, sichqonlarda – >10 g/kg, itlarda – >10 g/kg.
Nimo'tkir toksiklik
Birinchi qismida kulrang kalamushlar 0,5 g/kgdan 4 g/kggacha bo'lgan peroral dozalarni 5 hafta davomida qabul qilgan.
Dozaga bog'liq na qo'pol patologik, na gistopatologik o'zgarishlar bo'lgan.
Ikkinchi qismida 62,5 mg/kg, 125 mg/kg, 250 mg/kg va 500 mg/kg dozalarni parenteral yuborilgan.
Gistopatologik natija (jigar nekrozi, xolangit, hujayra proliferatsiyasi, biriktiruvchi to'qima tolasini proliferatsiyasi va mayda safro yo'llari, buyrak abstsessi) 125 mg/kg va undan yuqori dozalarda aniqlangan.
Mutagenlik
Mutagen xususiyatlar sinovlarda sinalgan: reversiv mutatsiyalar, mikroyadro testi, xromosomalar aberratsiyasi, sichqonlar limfomasi mutatsiyalari.
Ursodezoksixolat kislotasini mutagen samarasi aniqlanmagan.
Kantserogenlik
Tajribalar ikkita ikki yillik tadqiqiqotlari doirasida sichqonlarda sutkada 25, 150 va 1000 mg/kg/lozalarda yuborib o'tkazilgan.
Sutkada 150 mg/kggacha bo'lgan dozada qo'llanganda o'smalarni paydo bo'lish tez-tezligida o'zgarishlar aniqlanmagan.
Homiladorlik va laktatsiya davrida
Homiladorlik
Homilador ayollarda ursodezoksixolat kislotasini qo'llanishi to'g'risida ma'lumotlar yo'q yoki cheklangan. Hayvonlardagi tadqiqotlarga asosan gestatsiyaning erta bosqichlarida reproduktiv toksikligi isbotlangan. Ursosanni homiladorlik vaqtida aniq zarur bo'lgandan tashqari holatlarda qo'llash kerak emas. Fertil yoshidagi ayollarga davolashni faqat agar ular kontratseptsiyani tavsiya qilinadigan ishonchli usullarini qo'llagan bo'lsalar: nogormonal usullar yoki estrogenni kichik dozalari bilan bo'lgan oral kontratseptsiya, buyuriladi.
Ursosanni qo'llayotgan patsiyentlarda safro toshlarini eritish uchun samarali nogormonal kontratseptsiyani qo'llash lozim, chunki gormonal oral kontratseptivlar biliar litiazni paydo bo'lishiga yordam berishi mumkin.
Davolashni boshlashdan avval homiladorlikni istisno qilish lozim.
Laktatsiya
Mavjud qayd etilgan kam sonli holatlarga muvofiq emizikli ayollarni ko'krak sutida ursodezoksixolat kislotasini darajasi juda kam va shundan kelib chiqqan holda go'daklarda nojo'ya ta'sirlarni paydo bo'lish ehtimoli juda kam
Fertillik
Hayvonlarda o'tkazilgan tadqiqotlarga asosan ursodezoksixolat kislotasi bilan davolashni odam fertilligiga ta'siri to'g'risida ma'lumotlar yo'q.
