Foydalanish uchun ko'rsatmalar
Оксапин® катталар ва 6 ёшдан катта болаларда иккиламчи тарқоқ тоник-клоник хуружлар билан ёки уларсиз парциал тутқаноқларни даволаш учун монотерапия ёки қўшимча даволаш сифатида қўлланилади.
Qo'llash mumkin bo'lmagan holatlar
Препаратнинг фаол моддаси ёки ёрдамчи моддаларига юқори сезувчанликда қўллаш мумкин эмас.
Farmakodinamikasi
Окскарбазепиннинг фармакологик фаоллиги биринчи навбатда унинг моногидрокси ҳосила (МГҲ) метаболити таъсиридан келиб чиқади. Окскарбазепин ва унинг МГҲ метаболитининг таъсир қилиш механизми асосан потенциал боғлиқ натрий каналларини блокада қилиш билан боғлиқ бўлиб, бу нейронларнинг ўта қўзғалган мембраналарини барқарорлашишига, серияли нейронал разрядлар юзага келишини ингибиция қилинишига ва импульсларнинг синаптик ўтказилишини пасайишига олиб келади. Препаратнинг тиришишларга қарши таъсирини амалга ошиши калий ионлари ўтказувчанлиги ошишига ва потенциал боғлиқ кальций каналлари модуляциясига ёрдам кўрсатади. Бош мия нейромедиаторлари билан сезиларли ўзаро таъсир ёки рецепторлар билан боғланиш қайд этилмаган.
Окскарбазепин ва унинг фаол метаболити (МГҲ) ҳайвонларда тутқаноққа қарши потенциал ва самарали восита ҳисобланади. Улар кемирувчиларни тарқоқ тоник-клоник ва кам даражада клоник хуружлардан ҳимоя қилган ва алюмин имплантантлари бўлган резус-макакаларда сурункали қайталанувчан парциал тутқаноқлар тез-тезлигини тўхтатган ёки камайтирган. Сичқонлар ва каламушларда тоник-клоник хуружларга нисбатан окскарбазепин ёки МГҲ билан даволашда мувофиқ равишда 5 кун ёки 4 ҳафта давомида чидамлилик (яъни тиришишларга қарши фаолликни сусайиши) кузатилмаган.
Farmakologik ta'sir
Сўрилиши
Окскарбазепин ичга қабул қилинганидан кейин тўлиқ сўрилади ва МГҲ фармакологик фаол метаболитни ҳосил қилган ҳолда сезиларли даражада метаболизмга учрайди.
Оксапин® препарати соғлом кўнгиллилар томонидан оч қоринга 600 мг дозада бир марта қабул қилинганидан кейин қон плазмасида МГҲ нинг максимал концентрацияси
34 мкмоль/л ни, максимал концентрациясига эришиш ўртача вақти тахминан 4,5 соатни ташкил этган.
Массалар мувозанати тадқиқотларида плазмада умумий радиофаолликнинг фақат 2% окскарбазепинга ва тахминан 70% МГҲ га; қолган қисми қон плазмасидан тезда чиқариладиган иккиламчи метаболитларга тўғри келиши кўрсатилган.
Овқатланиш окскарбазепин сўрилиши тезлиги ва даражасига таъсир қилмайди, шу сабабли окскарбазепинни овқатланиш вақтида ёки алоҳида қабул қилиш мумкин.
Тақсимланиши
МГҲ нинг тахминий тақсимланиш ҳажми 49 л ни ташкил этади. МГҲ нинг тахминан 40% қон плазмаси оқсиллари, асосан альбумин билан боғланади. Терапевтик диапазонда боғланиш даражаси қон зардобида препарат концентрациясига боғлиқ бўлмайди.
Окскарбазепин ва МГҲ α1-кислотали гликопротеин билан боғланмайди.
Окскарбазепин ва МГҲ йўлдош орқали ўтади. Бир ҳолатда МГҲ концентрациялари янги туғилган чақалоқ ва онанинг қон плазмасида бир хил бўлган.
Биотрансформацияси
Окскарбазепин жигарнинг цитозол ферментлари томонидан МГҲ метаболитига тезда метаболизмга учрайди, МГҲ Оксапин®нинг фармакологик натижаси учун асосий масъулиятни ўтайди. Кейинчалик МГҲ глюкурон кислотаси билан конъюгация йўли орқали метаболизмга учрайди. Унча катта бўлмаган миқдорлари (дозанинг 4%) фармакологик жиҳатдан нофаол метаболитигача (10,11-дигидроксиҳосиласи – ДГҲ га) оксидланади.
Чиқарилиши
Окскарбазепин организмдан энг аввало метаболитлар кўринишида, одатда буйраклар орқали чиқарилади. Дозанинг 95% дан ортиғи сийдик билан, шу билан бирга 1% дан камроғи ўзгармаган кўринишда чиқарилади. Ахлат билан чиқарилиши қабул қилинган дозанинг 4% дан камроғини ташкил этади. Дозанинг тахминан 80% сийдик билан МГҲ глюкуронидлари (49%) ёки ўзгармаган МГҲ (27%) кўринишида чиқарилади, нофаол ДГҲ миқдори тахминан 3% ни, окскарбазепин конъюгатлари эса дозанинг 13% ни ташкил этади. Окскарбазепин қон плазмасидан ярим парчаланиш даврининг аниқ қийматлари 1,3–2,3 соат бўлгани ҳолда тезда чиқарилади, бунда қон плазмасида МГҲ нинг ярим парчаланиш аниқ даври ўртача 9,3±1,8 соатни ташкил этган.
Дозалашнинг пропорционаллиги
Пациентларда МГҲ ни плазмадаги барқарор концентрацияларига Оксапин® суткада 2 марта қабул қилинганида 2–3 кун давомида эришилади. Барқарор ҳолатида МГҲ фармакокинетикаси пропорционал ҳисобланади ва суткада 300–2400 мг дозалар диапазонида дозалар пропорционаллигини намойиш этади.
Пациентларнинг алоҳида гуруҳлари
Жигар функциясини бузилиши бўлган пациентлар. Окскарбазепин ва МГҲ фармакокинетикаси ва метаболизми дори воситасининг 900 мг ли дозаси бир марта перорал қабул қилинганидан кейин соғлом кўнгиллиларда ва жигар функциясини бузилиши бўлган пациентларда баҳоланган. Жигар функциясини енгил ва ўртача даражада бузилиши окскарбазепин ва МГҲ фармакокинетикасига таъсир қилмайди. Жигар функциясини оғир бузилишлари бўлган пациентларда Оксапин®ни қўллаш ўрганилмаган.
Буйрак функциясини бузилиши бўлган пациентлар. Креатинин клиренси ва МГҲ буйрак клиренси ўртасида пропорционал боғлиқлик мавжуд. 300 мг Оксапин® бир марта қабул қилинганида буйрак функциясини бузилишлари (креатинин клиренси <30 мл/мин) бўлган пациентларда МГҲ нинг ярим чиқарилиши даври 60-90% га (16-19 соатга), AUC эса – буйрак функцияси нормал бўлган катта ёшдаги пациентларга нисбатан 2 марта (10 соатга) ошади.
Болалар. Оксапин® фармакокинетикаси Оксапин®ни суткада 10–60 мг/кг дозалар диапазонида қабул қилган болалар иштирокидаги клиник тадқиқотларда баҳоланган. МГҲ клиренси тана вазнини ҳисобга олган ҳолда пасайиши аниқланган, чунки катта ёшдаги пациентларнинг кўрсаткичларига яқинлашган ҳолда ёш ва тана вазни ошиб боради. Клиренс тана вазни ўртача бўлганида 4–12 ёшда катта ёшдаги пациентлардаги клиренсдан тахминан 40% га юқори бўлади. Шундай қилиб, ушбу болаларда МГҲ таъсири, кутилганидек, тана вазни ҳисобга олинган ҳолда айнан шундай дозалар билан даволанганда катталардаги кўрсаткичнинг 2/3 қисмини ташкил этади. Тана вазни ортиб бориши туфайли, 13 ёшдан катта ёшдаги пациентларда МГҲ клиренси тана вазнини ҳисобга олган ҳолда катта ёшдаги пациентлар кўрсаткичига эришади.
Ҳомиладорлик. Чекланган сонли аёлларда олинган маълумотлар ҳомиладорлик давомида плазмада МГҲ даражасини босқичма-босқич пасайишини кўрсатади.
Кекса ёшдаги пациентлар. Оксапин® бир марта (300 мг дозада) ва такроран (суткада 600 мг дозада) қабул қилинганидан кейин кекса ёшдаги (60–82 ёшдаги) кўнгиллиларда МГҲ учун плазмадаги концентрациялари ва AUC қийматлари ёш (18–32 ёшдаги) кўнгиллиларга нисбатан 30–60% га юқори бўлган. Ёш ва кекса ёшдаги кўнгиллиларда креатинин клиренси кўрсаткичларини таққослаш шуни кўрсатадики, бундай фарқланиш креатинин клиренсининг ёш ўтиши билан пасайишига боғлиқ. Дозалаш бўйича алоҳида тавсияларга зарурат йўқ, чунки даволаш дозалари индивидуал равишда танланади.
Жинс. Болалар, катталар ёки кекса ёшдаги шахсларда жинсга боғлиқ ҳолда ҳеч қандай фармакокинетик фарқлар қайд этилмаган.
Homiladorlik va laktatsiya davrida
Тутқаноқ ва тутқаноққа қарши даволаш билан боғлиқ умумий хавф
Даволанган пациентларда политерапияда, айниқса вальпроатни ичига олган политерапияда ривожланишнинг туғма нуқсонларини ошиши қайд этилган. Бундан ташқари, тутқаноққа қарши самарали даволашни тўхтатиб қўйиш мумкин эмас, чунки касалликни кучайиши она учун ҳам, ҳомила учун ҳам жуда зарарлидир.
Окскарбазепин билан боғлиқ хавф
Препаратни ҳомиладорлик даврида қабул қилингани ҳақидаги клиник маълумотлар сони унча катта эмас (300-1000 ҳомиладорликда). Бироқ окскарбазепин билан боғлиқ туғма ривожланиш нуқсонларини кўрсатувчи маълумотлар сони чекланган. Оксапин® қўлланилганида умумий популяция орасидаги кўрсаткич (2-3%) билан таққосланганда туғма нуқсонларнинг умумий сонини ошиши қайд этилмаган. Ушбу маълумотларга қарамасдан окскарбазепиннинг тератоген потенциалини тўлиқ истисно этиб бўлмайди.
Юқорида баён қилинганларни инобатга олган ҳолда қуйидагиларни назарда тутиш лозим:
• агар Оксапин®ни қабул қилаётган аёл ҳомиладор бўлса ёки ҳомиладорликни режалаштираётган бўлса, ушбу препарат қўлланилишини диққат билан баҳолаш лозим. Ҳеч бўлмаганда ҳомиладорликнинг дастлабки уч ойи давомида минимал самарали дозаларни буюриш лозим ва имкон қадар монотерапияга афзаллик бериш керак;
• ҳомиладорлик давомида окскарбазепин билан тутқаноққа қарши самарали даволанишни тўхтатиш мумкин эмас, чунки касалликни кучайиши она учун ҳам, ҳомила учун ҳам жуда зарарлидир.
Мониторинг ва профилактика қилиш
Тутқаноққа қарши айрим дори воситалари фолат кислотаси танқислигини келтириб чиқариши мумкин, бу эҳтимол ҳомилада аномалиялар ривожланишига таъсир кўрсатиши мумкин.
Ҳомиладорликкача ва ҳомиладорлик даврида фолат кислотали қўшимчаларни қабул қилиш тавсия этилган. Бундай қўшимчаларни қабул қилишнинг самарадорлиги исботланмаганлиги туфайли, ҳатто фолат кислотасини қўшимча равишда қабул қилаётган аёлларга ҳам махсус антенатал диагностикадан ўтишни таклиф қилиш мумкин.
Аёлларнинг чекланган сонида олинган маълумотлар окскарбазепиннинг фаол метаболити бўлган 10-моногидрокси ҳосиласининг (МГҲ) плазмадаги даражалари ҳомиладорлик давомида аста-секин пасайиши мумкинлигини кўрсатади. Оксапин® билан даволанаётган аёлларда хуружларнинг адекват назоратини таъминлаш учун ҳомиладорлик давомида клиник жавобнинг синчков мониторингини олиб бориш тавсия қилинган. Қон плазмасида МГҲ концентрациялари ўзгаришларини аниқлаш заруратини кўриб чиқиш лозим. Агар ҳомиладорлик даврида дозалар оширилган бўлса, туғруқдан кейинги даврда МГҲ нинг плазмадаги даражалари мониторингини олиб бориш имкониятини ҳам кўриб чиқиш зарур.
Янги туғилган чақалоқлар
Янги туғилган чақалоқларда тутқаноққа қарши воситалар келтириб чиқарган қон ивишини бузилиши ҳақида хабар берилган. Эҳтиёт чораси сифатида ҳомиладорликнинг охирги бир неча ҳафтаси давомида ва янги туғилган чақалоққа K1 витаминини қўллаш лозим.
Эмизиш даври
Окскарбазепин ва унинг фаол метаболити (МГҲ) кўкрак сутига ўтади. Ҳар иккала бирикмалар учун кўкрак сутидаги концентрацияси ва қон плазмасидаги концентрацияси нисбати 0,5 ни ташкил этган. Окскарбазепинни чақалоққа кўкрак сути орқали таъсир қилиши номаълум. Шу сабабли даволаш зарурати бўлганида эмизишни тўхтатиш лозим.
