Sistit

Sistit turli sabablarga ko'ra yuzaga kelishi mumkin, bunga ko`ra kasallik bakterial va noinfeksion turlarga bo`linadi. Bakterial sistitda qovuqqa infeksiya kirishining to'rtta yo`li bor:

• Pastga tushish yo'li (yallig'langan buyraklar orqali o`tadi);
• Ko'tarilish yo'li (infeksiya tashqi muhit orqali kirib boradi);
• Limfogen (limfa tomirlari orqali, nosog`lom jinsiy a'zolardan yuqadi);
• Gematogen (organga qon oqimi orqali kiradi).

Sistitning noinfeksion sabablari quyidagilardir:

• qovuq to'qimalarining yallig'lanishi bilan namoyon bo'ladigan allergiya;
• immunitet yoki asab tizimi faoliyati buzilishi;
• kimyoviy kuyishlar (qovuqqa shifokor tomonidan belgilanmagan dori vositalarining kiritilishi, shuningdek, tibbiyot xodimlari yoki bemorning ehtiyotsizligi tufayli);
• qorinning pastki qismi va genital sohalarda radiatsiya terapiyasining o`tkazilishi.

Sistit rivojlanishiga bilvosita ta'sir ko'rsatadigan omillar:

• nofaol turmush tarzi;
• gipotermiya (sovqotish);
• noqulay ichki kiyim;
• jinsiy hamrohlarning doimiy o'zgarishi va kontraseptiv vositalardan voz kechish;
• shaxsiy gigienaga beparvolik;
• ichki organlar kasalliklari;
• charchoq, gipovitaminoz;
• qovuq bo'shatishning buzilishi;
• immunitetning pasayishi;
• siydik qopidagi begona jismlar;
• katetrlash, uretroskopiya.

Sistit erkaklar va ayollarda quyidagi belgilarda namoyon bo'ladi:

• tana haroratining oshishi;
• o'zini yomon his qilish, charchoq;
• peshob chiqarish paytida yoqimsiz yoki og'riqli hislar, oxirida kuchayadi;
• tez-tez peshob chiqarish hissi;
• qovuq sohasida og'riq;
• qovuqning to'liq bo'shatilmaganligi hissi hojatxonaga borganidan keyin darhol paydo bo'ladi;
• loyqalangan peshob (ba'zida qon aralashmalari bilan);
• peshob chiqarishda siydik yo‘llaridan yiring chiqishi;
• ayollarda hayz sikli buzilishi.
  
  

Sistit kasalligida infeksiyalar tarqalishining oldini olish uchun bemorga antibiotik preparatlari buyuriladi. Dori-darmonlarni qabul qilishning eng maqbul kursi - uch kundan yetti kungacha. Ftorxinolonlar guruhidagi barcha antibiotiklarning aksariyati ko'pchilik bakteriyalarga qarshi samarali bo'ladi. Boshqa dorilar kamroq samarali.

Agar sistit kuchli og'riqlar bilan kechsa, bemorga No-shpa, Baralgin, Papaverin, Nimesil, Diklofenak kabi og'riq qoldiruvchi dorilar buyuriladi.

O'simliklar va ularning qismlari asosida tayyorlangan preparatlar siydik hosil bo'lishini oshirish uchun (ya'ni siydik haydovchi ta'sir uchun) sistitni davolashda qo'llaniladi. Dorixonalarda sanoatda ishlab chiqarilgan Siston, Fitolizin, Kanefron kabi dori-darmonlar sotiladi.

Kasallikni davolash asosan immunitet holatiga bog'liq bo'lganligi sababli, uni oshirish uchun quyidagi dorilar buyuriladi:

• "Likopid". Bakteriyalarni o'zlashtiradigan va eritadigan hujayralar faoliyatini kuchaytiradi. Shuningdek, ushbu preparatning ta'siri ostida antitanachalar faolroq ishlab chiqariladi.
• "Viferon". Immunitet tizimini kuchaytirishga yordam beradi, interferon asosida ishlab chiqariladi, bu esa o'z navbatida yallig'lanish jarayonlariga qarshi kurashish uchun tabiiy birikma hisoblanadi.
• "Uro-Vaksom". Sistitni qo'zg'atuvchi eng keng tarqalgan bakteriyalar - E.Coliga qarshi immunitetni kuchaytiradi.

Erkak va ayollardagi surunkali sistitni davolashda siydik qopining istillyatsiyasi

Qovuq instilyatsiyasi – siydik pufagiga dori yuborish amaliyotidir. Surunkali sistitni mahalliy davolash uchun ishlatiladi. Bu yoqimsiz jarayon, ammo og'riqli emas.

Ushbu davolash tadbiri faqat shifoxonada amalga oshiriladi. Endoskop yordamida siydik qopi tekshiriladi, kerak bo'lsa, gistologik tahlil uchun siydik pufagi devorlarining biopsiyasi olinadi.

Instillyatsiyani o`tkazish ketma-ketligi:

• Siydik qopi bo`shatiladi.
• Maxsus kateter o'rnatiladi.
• Dori vositasi 37 darajaga qadar isitiladi, shundan so'ng uni qovuq bo'shlig'iga ehtiyotkorlik bilan yuboriladi. Xiralashgan suyuqlik ajralgandan so`ng, dori takroran yuboriladi. Bu jarayon toza shaffof suyuqlik ajralib chiqqunicha davom etadi.
• Kateter ehtiyotkorlik bilan chiqariladi.

Davolash tadbiridan so'ng ikki soat davomida peshob ajratmaslik tavsiya qilinadi. Agar lozim bo'lsa, uch kundan keyin bu tadbir takrorlanadi.

Instilyatsiya paytida qo'llaniladigan dorilar

Surunkali sistitni davolashda instilyatsiya paytida quyidagi dorilar qo'llaniladi:

• antibiotiklar (aminoglikozid, penitsillin, sefalosporin);
• antiseptik vositalar (Furadonin, Dekasan, Xlorgeksidin, kaliy permanganat, kumush va yod preparatlari);
• ozonlangan eritmalar (ozon antioksidant hisoblanadi);
• yallig'lanishga qarshi preparatlar (atsetilsalitsil kislotasi);
• o'simlik preparatlari (moylar, qaynatmalar);
• immunostimulyatorlar (Interferon, Sikloferon);
• og`riqni yengillashtiradigan dorilar (Papaverin, No-shpa);
• bakteriofaglar.

Instilyatsiyaga qarshi ko'rsatmalar

Ushbu davolash tadbiri quyidagi hollarda amalga oshirilmaydi:

• o'tkir shakldagi sistit;
• siydik-tanosil tizimining sil infeksiyasi;
• homiladorlik (birinchi trimestrda);
• siydik-tanosil tizimining boshqa yuqumli jarayonlari.

Homiladorlik davrida sistitni davolash

Homiladorlik paytida sistit tez-tez uchraydi. Uning xavfi pielonefritni qo'zg'atishi mumkinligidadir. Pielonefrit buyrak yetishmovchiligi, kech gestoz va boshqa asoratlarga olib kelishi mumkin.

Kasallik rivojlanishining dastlabki bosqichida sistitni antibiotiklar bilan davolash mumkin, ammo ko'plab homilador ayollar antibiotiklarni qabul qilishga tavakkal qilmaydilar, ayniqsa homiladorlikning birinchi trimestrida. Ularsiz kasallikni davolash mumkin, ammo bu jarayon uzoq davom etadi va qayta kasallanish xavfi mavjud bo`ladi.

Homilador ayollar uchun xavfsiz bo'lgan dorilar No-shpa kabi keng tarqalgan o'simlik preparatlari asosida tayyorlangan spazmni yengillashtiradigan dorilardir. Ular kuchli og'riq paydo bo`lganda buyuriladi.

Keyinchalik, homilador ayol sistitni davolash uchun instilyatsiya qildirishi yoki fizioterapiya yordamida davolanishi mumkin.

Sistit bilan kasallanish xavfi quyidagi insonlarda mavjud:

• yaqinda jinsiy hayot boshlagan yosh ayollar;
• homiladorlikning istalgan davridagi ayollar;
• klimaks yoshidagi ayollar;
• 60 yoshdan oshganlar;
• qandli diabet bilan kasallanganlar;
• kontratseptiv diafragmadan foydalanadigan va bir vaqtning o'zida anal jinsiy aloqada bo`lgan ayollar.

Siydik yo`llariga infeksiya tushishi va sistit rivojlanishi ehtimolini kamaytirish uchun shifokorlar quyidagilarni tavsiya qiladilar:

• hojatxonaga o`z vaqtida borish;
• haddan tashqari sovqotishga yo`l qo`ymaslik, ob-havoga mos kiyim tanlash;
• shaxsiy gigiyena qoidalariga doimiy ravishda va to`g`ri amal qilish;
• hayz paytida ayollarga tampon va tagliklarni vaqtida almashtirish tavsiya etiladi;
• intim gigiena uchun neytral va yumshoq yuvish vositalaridan foydalanish;
• kuniga yetarli miqdorda, kamida bir yarim litr, suyuqlik ichish;
• tabiiy va sifatli matodan tayyorlangan ichki kiyimlarni o'lchamiga qarab ehtiyotkorlik bilan tanlash;
• to'g'ri ovqatlanish va rejimga rioya qilish;
• alkogolli ichimliklarni iste'mol qilmaslik.

Kasallik paytida siydik pufagi zararlanishini kuchaytiradigan oziq-ovqatlarni iste'mol qilish taqiqlanadi. Bu ziravorlar, yog'li ovqatlar, souslar, konservalangan mahsulotlar. O'tkir sistit davrida spirtli ichimliklar, choy, qahva va dudlangan mahsulotlar ham taqiqlanadi.

Sistit kasalligida siydik pufagini tiklashga yordam beradigan oziq-ovqatlar:

• sabzavotlar va mevalar;
• sut mahsulotlari;
• suyuqliklar (sharbatlar, suv);
• asal.