Pnevmotoraks

Sabablari
Pnevmotoraks belgilari
Diagnostika
Pnevmotoraksni davolash
Xavf
Xavf guruhi
Oldini olish
Shifokor qabuliga yozilish

Pnevmotoraks - o‘pka germetikligining buzilishi yoki ko‘krak qafasining shikastlanishi natijasida plevra bo‘shlig‘ida havo yoki gaz to‘planishi. Bu o‘pka to‘qimasining qisqarishiga va ko‘ks oralig‘ining sog‘lom o‘pka tomon siljishiga olib keladi. Natijada ko‘ks oralig‘idagi qon tomirlari bosilib, diafragma gumbazi pastga tushadi, bu esa qon aylanishi va nafas olish funksiyalarining buzilishiga olib keladi.

Pnevmotoraksni davolovchi barcha shifokorlarni ko‘rish

Sabablari

Pnevmotoraks ikkita asosiy sabab guruhidan kelib chiqishi mumkin:

O‘pka va ko‘krak qafasining mexanik shikastlanishi:

Ko‘krak qafasining yopiq jarohatlari, qovurg‘alarning sinishi bilan o‘pkaning shikastlanishi.
Diagnostika yoki davolash muolajalaridan keyingi asoratlar (yatrogen).
Ko‘krak qafasining ochiq jarohatlari.
Diagnostika (torakoskopiya) yoki davolash (o‘pka sili) maqsadida o‘tkaziladigan sun’iy pnevmotoraks.

Ko‘krak qafasi va o‘pka organlari kasalliklari:

Sil kasalligida kavernalar va kazeoz o‘choqlarning yorilishi.
Bullez kasalligida havo bo‘shliqlarining yorilishi.
Qizilo‘ngachning o‘z-o‘zidan yorilishi (ichak pnevmotoraks).
O‘pka abssessining plevra bo‘shlig‘iga yorilishi (piopnevmotoraks).

Pnevmotoraks belgilari

Pnevmotoraks simptomlari o‘pkaning siqilish darajasiga va kasallikning sababiga bog‘liq.

Spontan pnevmotoraks:

Blednost lisa
Kolyushaya bol
Nafas qisilishi
Silniy kashel
Strax smerti
Usilenie boli pri dvijenii

Ochiq pnevmotoraks:

Bemor jarohatlangan biqinida yotib, yarani qisadi.
Plevra bo‘shlig‘iga havo shovqin bilan so‘riladi, tashqariga ko‘pikli qon chiqadi.

Agar sizda ham shunga o`xshash belgilar borligini aniqlasangiz, darhol shifokorga murojaat qiling. Kasallikning oqibatlarini bartaraf etishdan ko`ra oldening olish osonroq

Diagnostika

Pnevmotoraks diagnostikasi:

Dastlabki tekshiruv:

Spontan pnevmotoraks: perkussiyada quticha tovushi, yurak o‘tmasligining kamayishi, ovoz titrashining yo‘qligi.
Klapanli pnevmotoraks: yurak to‘mtoqligining siljishi, zararlangan sohada nafas olishning keskin susayishi.

Rentgenologik tekshiruv:

To‘g‘ridan-to‘g‘ri rentgen: pnevmotoraks mavjudligini va uning xarakterini aniqlaydi. Asosiy belgi - o‘pka maydoni periferiyasi bo‘ylab o‘pka rasmi bo‘lmagan, aniq chegara bilan ajratilgan yorishish uchastkasi.
Ochiq pnevmotoraks: nafas olishda gaz pufagi kattalashadi, o‘pka pasayadi, diafragma pastga siljiydi, ko‘ks oralig‘i a’zolari sog‘lom tomonga siljiydi.
Yopiq pnevmotoraks: rentgenologik manzara gaz hajmi va plevra ichi bosimiga bog‘liq. Past bosimda o‘pka kam kollapslangan, yuqori bosimda - ko‘ks oralig‘i va diafragma siljishi bilan keskin kollapslangan.

Pnevmotoraksni davolash

O‘z-o‘zidan paydo bo‘ladigan pnevmotoraksda:

Bemorni tinchlantiring.
Toza havo bilan ta’minlang.
Shifokor chaqiring.

Ochiq pnevmotoraks uchun:

Okklyuzion bog‘lam (polietilen, sellofan, paxta, doka) qo‘ying.
Klapanli pnevmotoraks uchun:
Havoni olib tashlash uchun plevra punksiyasini bajaring.

Tibbiy yordam:

Kasalxonaga yotqizish.
Plevra bo‘shlig‘i punksiyasi.
Havoni so‘rib olish.
Bosimni normallashtirish.

Yopiq pnevmotoraks:

Punksion sistema orqali gazning aspiratsiyasi.

Total pnevmotoraks:

Drenaj o‘rnatish va aspiratsiya (passiv yoki faol).

Ochiq pnevmotoraks:

Yopiq shaklga o‘tkazish va davolanishni davom ettirish.

Xavf

O‘z vaqtida va to‘g‘ri davolanganda pnevmotoraks odatda yaxshi oqibatlarga olib keladi. O‘lim faqat markaziy gemodinamikaning buzilishi va og‘ir gipoksiya bilan keng taranglashgan klapan shaklida bo‘lishi mumkin.

Xavfli asoratlar:

Ekssudativ plevrit (plevra bo‘shlig‘idagi suyuqlik).
Plevra empiemasi (infeksion yallig‘lanish).
Rigid o‘pka (biriktiruvchi tortqilar tufayli o‘pkaning yoyila olmasligi).
O‘tkir nafas yetishmovchiligi.
Kamqonlik sindromi (gemoglobin darajasining keskin pasayishi).
Gemopnevmotoraks (plevra bo‘shlig‘idagi qon).

Bu asoratlar pnevmotoraks bilan og‘rigan bemorlarning 50% da rivojlanadi.

Xavf guruhi

Pnevmotoraks bo‘yicha xavf guruhiga quyidagilar kiradi:

Bronxial astma bilan og‘rigan bemorlar.
O‘pka yoki plevra to‘qimalarida tug‘ma va orttirilgan nuqsonlari bo‘lgan odamlar.
Plevrada xavfsiz o‘smalari bo‘lgan bemorlar.
Ilgari pnevmotoraks o‘tkazgan bemorlar.

Shuningdek, xavf guruhiga sportchilar (pauerlifterlar, bodibildingchilar), chekuvchilar va 20-40 yoshdagi ortiqcha vaznli odamlar kiradi.

Oldini olish

Pnevmotoraks profilaktikasi quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

O‘pka kasalliklarini o‘z vaqtida davolash.
O‘pka kasalliklari va sil kasalligi bor-yo‘qligini muntazam tekshirish.
Chekishni tashlash.
Ochiq havoda vaqt o‘tkazish.
Nafas gimnastikasi bilan shug‘ullanish.

O‘tkazilgan pnevmotoraksdan so‘ng jismoniy zo‘riqishdan qochish tavsiya etiladi. Operatsiyadan keyin ikki hafta davomida samolyotda uchish, sho‘ng‘ish yoki parashyutda sakrash taqiqlanadi. Ko‘krak qafasi jarohatlanishining oldini olish ham muhimdir.