Oligofreniya

Sabablari
Oligofreniya belgilari
Diagnostika
Oligofreniyani davolash
Xavf
Oldini olish
Shifokor qabuliga yozilish

Oligofreniya - bu irsiy omillar yoki o‘tkazilgan kasalliklar tufayli kelib chiqqan ruhiy rivojlanishning tug‘ma yoki uch yoshgacha orttirilgan orqada qolishidir. Kechikish darajasini baholash uchun intellekt darajasiga oid testlardan foydalaniladi. Bolalardagi oligofreniya ko‘pincha tug‘ma jismoniy nuqsonlar bilan birga davom etib boradi.

Oligofreniyani davolovchi barcha shifokorlarni ko‘rish

Sabablari

Oligofreniya bir nechta asosiy shakllarga bo‘linadigan turli omillar tufayli kelib chiqishi mumkin:

Irsiy oligofreniya

Sabablari: Ota-onalardan birining generativ hujayralarida irsiy yo‘l bilan o‘tadigan nuqsonlar.
Misollar: Daun kasalligi, ruhiy rivojlanishdan ortda qolish, suyaklar va terining jiddiy shikastlanishlarida mikrotsefaliya.

Bachadon ichi omillari bilan bog‘liq bo‘lgan oligofreniya

Sabablari: Homiladorlik paytida onadan o‘tgan virusli, parazitar va bakterial infeksiyalar.
Misollar: Homilaning gemolitik kasalligi.

Tug‘ruq travmalari va postnatal omillar tufayli ruhiy rivojlanishning kechikishi

Sabablari: tug‘ruq paytida asfiksiya yoki gipoksiya, meningit, ensefalit, uch yoshgacha bosh miya jarohati.

Tug‘ma kasalliklarning rivojlanishi tufayli yuzaga keladigan oligofreniya

Sabablari: Endokrin patologiyalar yoki bosh miya nuqsonlari.

Ko‘pincha oligofreniya quyidagi kasalliklar bilan birga kechadi:

Mikrotsefaliya: bosh suyagi va miya o‘lchamlarining kichrayishi.
Gidrotsefaliya: miya qorinchalarida ortiqcha miqdorda likvor to‘planishi.
Fenilketonuriya: Markaziy asab tizimining toksik shikastlanishiga olib keladigan fenilalanin metabolizmining buzilishi.
Toksoplazmoz: Onadan homilaga o‘tadigan va turli xil rivojlanish nuqsonlarini, shu jumladan bosh miyaning shikastlanishini keltirib chiqaradigan infeksiya.
Daun kasalligi: Yurak nuqsonlari va aqliy rivojlanishni keltirib chiqaradigan ortiqcha 21-xromosomali xromosoma buzilishi.

Oligofreniya belgilari

Erta yoshdagi bolalarda oligofreniya belgilari:

Ichki organlar tuzilishidagi og‘ishlar
Tana, yuz va bosh tuzilishidagi buzilishlar
Fenilketonuriyaning yaqqol belgilari
Haddan tashqari oqish teri qoplamalari
Talvasa
Teri va siydikning nordon hidi
Mushaklar zaifligi
Juda yorqin moviy ko‘zlar

Bolalarda quyidagilar ham kuzatilishi mumkin:

Boshni ushlay olmaslik
Turish va o‘tirishdagi qiyinchiliklar

Bolalar va kattalar uchun umumiy oligofreniya belgilari:

Narushenie rechi
Narushenie emosionalnogo sostoyaniya
Nedostatochnost abstraktnogo mishleniya
Nesposobnost k samoobslujivaniyu
Otstavanie v umstvennom razvitii
Otstavanie v fizicheskom razvitii
Povishennaya vnushaemost
Trudnosti pri uznavanii lis lyudey

Simptomlarning ifodalanishi salomatlik holati va bemorning individual xususiyatlariga qarab o‘zgarib turadi.

Agar sizda ham shunga o`xshash belgilar borligini aniqlasangiz, darhol shifokorga murojaat qiling. Kasallikning oqibatlarini bartaraf etishdan ko`ra oldening olish osonroq

Diagnostika

Oligofreniyaning belgilarini aniqlash uchun quyidagi tadqiqotlar o‘tkaziladi:

Shikoyatlarni tahlil qilish va anamnezni o‘rganish:

Aqliy rivojlanish simptomlarining boshlanish yoshi aniqlanadi.
Onaning homiladorligi qanday kechganligi o‘rganiladi.
Bolalikda shamollash kasalliklarining chastotasi aniqlanadi.
Uch yoshgacha o‘tkazilgan kasalliklar to‘g‘risida ma’lumot to‘plash.
Bolaning ovqatlanishi tahlil qilinadi (ochlik bor-yo‘qligi tekshiriladi).

Psixiatr ko‘rigi:

Intellektual qobiliyatlarni maxsus shkalalar va so‘rovnomalar yordamida baholash.
Nutqning rivojlanishini o‘rganish, yangi sharoitlarga moslashish va qarindoshlar va do‘stlar bilan muloqot qilish uchun suhbat o‘tkazish.

Boshning MRT va KTsi:

Miyaning tuzilishini qavatma-qavat o‘rganish va ehtimoliy shikastlanishlarni aniqlash imkonini beradi.

Oligofreniyani davolash

Debillik va imbibillik bosqichidagi oligofreniyani davolash mavjud intellektual nuqsonlarni quyidagi usullar yordamida korreksiyalashdan iborat:

Korreksion maktablar: intellektual va ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantirish ustida ishlaydigan ixtisoslashtirilgan ta’lim muassasalari.
Logopedlar va pedagoglar: Oligofreniyali bolalarda nutq, tafakkur, ijtimoiy ko‘nikmalar va e’tiborni rivojlantirish bilan shug‘ullanuvchi mutaxassislar.

Idiotiya bosqichidagi oligofreniyada davolanish quyidagi sharoitlarda bemorni parvarish qilishdan iborat:

Ruhiy kasallar shifoxonasi yoki aqliy zaiflar/nogironlar uylari: Tegishli tibbiy yordam va qo‘llab-quvvatlash ta’minlanadigan joylar.

Oligofrenlar bilan ishlaydigan nevrologlar, defektologlar va psixologlar ularni o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish va jamiyatdagi hayotga maksimal darajada moslashtirishni o‘z oldiga maqsad qilib qo‘yadilar. Bemor bolalar ko‘pincha izolyatsiya sharoitida yashaydilar, bu yerda ularni hatto yaqin qarindoshlari ham tushunmaydi, bu esa vaziyatni yanada og‘irlashtiradi.

Reabilitatsiya chora-tadbirlari rejasi har bir bemor uchun individual ravishda, oligofreniya darajasini, somatik va nevrologik buzilishlarning mavjudligi yoki yo‘qligini, shuningdek jismoniy rivojlanish xususiyatlarini hisobga olgan holda ishlab chiqiladi.

Xavf

Idiotiya bosqichidagi oligofreniya odamning doimiy parvarishga muhtoj bo‘lgan nogiron bo‘lib qolishiga olib keladi. Shu bilan birga, bunday bemorlar, ayniqsa, agressiv holatlar paydo bo‘lganda, atrofdagilar uchun xavf tug‘dirishi mumkin.

Oldini olish

Oligofreniya ko‘pincha ona qornidagi rivojlanish muammolari bilan bog‘liq bo‘lganligi sababli, profilaktika choralari quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

Homiladorlikning 12 haftasigacha ayollar konsultatsiyasida hisobga qo‘yish.
Ginekologga muntazam tashrif buyurish, o‘z vaqtida tahlillar topshirish va UTT o‘tkazish.
Chekish va spirtli ichimliklar iste’mol qilishdan voz kechish.
Har kuni ochiq havoda sayr qilish.
Sifatli dam olish (kuniga kamida 8 soat uxlash).
Ratsional va muvozanatli ovqatlanish.
Tug‘ruqqa yordam berishning shafqatli usullarini qo‘llash va akusherlik qisqichlaridan voz kechish.