Hududni tanlang
ico
Shifokorni tanlash: Nevrolog
ico
Klinikani tanlash: Nevrologiya
Shifokorlar ro'yhati

Altsgeymer kasalligi


Altsgeymer kasalligi neyrodegenerativ kasallik bo‘lib, birinchi marta Alois Altsgeymer tomonidan tasvirlangan. Kasallik zo‘rayib boradigan demensiya bilan ta’riflanadi va odatda keksa odamlarda boshlanadi, lekin kamdan kam hollarda yoshlik davrida ham boshlanishi mumkin.
Altsgeymer kasalligi neyrodegenerativ kasallik bo‘lib, birinchi marta Alois Altsgeymer tomonidan tasvirlangan. Kasallik zo‘rayib boradigan demensiya bilan ta’riflanadi va odatda keksa odamlarda boshlanadi, lekin kamdan kam hollarda yoshlik davrida ham boshlanishi mumkin.
Altsgeymer kasalligining patogenezi katta yarim sharlar po‘stlog‘i va po‘stloq osti tuzilmalarida neyronlarning halok bo‘lishi va sinaptik aloqalarning buzilishini o‘z ichiga oladi. Morfologik belgilar amiloid pilakchalar va neyrofibrillyar koptokchalar bo‘lib, ular keksa odamlarda simptomlarsiz ham aniqlanishi mumkin, ammo Altsgeymer kasalligi uchun ularning o‘ziga xos lokalizatsiyasi xosdir.

Sabablari

Altsgeymer kasalligining sabablari miyadagi almashinuv jarayonlarining buzilishi bilan bog‘liq. Uchta asosiy nazariya mavjud:

  • Xolinergik gipoteza: atsetilxolinning kamayishi yallig‘lanish va amiloid pilakchalar hosil bo‘lishiga olib kelishi mumkin.
  • Genetik nazariya: amiloid pilakchalarning hosil bo‘lishi genetik omillar bilan bog‘liq.
  • Tau-nazariya: tau-oqsildagi buzilishlar nerv impulslari o‘tkazilishini izdan chiqarib, neyrofibrillyar koptokchalar hosil bo‘lishiga olib keladi.

Bu o‘zgarishlar neyronlarning progressiv destruksiyasiga va miya faoliyatining buzilishiga olib keladi. Irsiy omillar 10% dan ko‘p bo‘lmagan hollarda rol o‘ynaydi.

Belgilari

Altsgeymer kasalligi - bu zo‘rayib boruvchi neyrodegenerativ kasallik bo‘lib, u bosh miyadagi neyronlarning parchalanishiga olib keladi, uning funksiyalarini buzadi va kognitiv buzilishlarni keltirib chiqaradi. U odatda 65 yoshdan keyin boshlanadi, lekin ancha yoshroq yoshda ham namoyon bo‘lishi mumkin. Asosiy belgilarga xotiraning yomonlashuvi, nutqdagi qiyinchiliklar va xulq-atvordagi o‘zgarishlar kiradi.

Altsgeymer kasalligi bosqichlari:

  • Predemensiya: Yengil kognitiv buzilishlar, masalan, axborotni to‘plash va eslab qolish muammolari.
  • Erta demensiya: Xotira va nutqning zo‘rayib boruvchi buzilishlari, kundalik vazifalarni bajarishda qiyinchiliklar.
  • O‘rtacha demensiya: Xotira bilan bog‘liq jiddiy muammolar, mustaqil faoliyat qobiliyatini yo‘qotish, xulq-atvor buzilishi va hissiy beqarorlik.
  • Og‘ir demensiya: O‘zgalarning yordamiga to‘liq qaramlik, nutq tovushlar bilan cheklangan, jismoniy va hissiy apatiya.

Umumiy alomatlar:

  • Agressiya
  • Izmenenie povedeniya
  • Nevozmojnost virazit svoi misli
  • Razdrajitelnost
  • Trudnosti v ponimanii predlojeniy
  • Uxudshenie pamyati
  • Chastaya smena nastroeniya

ico
Agar sizda ham shunga o`xshash belgilar borligini aniqlasangiz, darhol shifokorga murojaat qiling. Kasallikning oqibatlarini bartaraf etishdan ko`ra oldening olish osonroq

Diagnostika

  • Miyani KT qilish
  • Miyani MRT qilish
  • Boshni UZI qilish
  • Altsgeymer kasalligini erta tashxislash uchun anamnezni to‘g‘ri yig‘ish muhimdir. Muhim lahzalar:

    • Bemorning alomatlari: Bemor o‘z muammolarini o‘zi tasvirlashi mumkin, ammo o‘zgarishlar atrofdagilar uchun sezilmasligi mumkin.
    • Qarindoshlarning kuzatishlari: Ba’zida yaqinlari bemorning o‘zi anglamagan alomatlarni sezishlari mumkin.
    • Asosiy belgilar: hikoyalarning takrorlanishi, xotira bilan bog‘liq qiyinchiliklar, parishonxotirlik, kundalik vazifalarni bajara olmaslik, vaqt va makon tuyg‘usining buzilishi, apatiya, shaxs o‘zgarishi.

    Aniqroq tashxis qo‘yish uchun quyidagilar ishlatiladi:

    • Maxsus testlar: Masalan, kognitiv funksiyalar, xotira, nutq va hissiy holatni baholash uchun MMSE shkalasi.
    • Tasvirlash usullari: KT va MRT demensiyani keltirib chiqarishi mumkin bo‘lgan o‘smalar va boshqa kasalliklarni istisno qilishga yordam beradi.
    • PET skanerlash: miyadagi amiloid pilakchalarini ko‘rish imkonini beradi.
    • Orqa miya suyuqligi tahlili: α-β-42 amiloid oqsili konsentratsiyasining pasayishi va tau-proteinning ko‘payishi orqali tashxisni tasdiqlashga yordam beradi.

    Differensial diagnostika demensiyaning boshqa sabablarini istisno qilish uchun zarur:

    • KT va MRT: miyadagi o‘smalarni istisno qiladi.
    • Bosh tomirlarining UTTsi: Dissirkulyator ensefalopatiyalarni aniqlaydi.
    • Boshqa kasalliklar bilan taqqoslash: Altsgeymer kasalligi o‘zining xarakterli belgilari va patogenetik mexanizmlariga ega bo‘lgan Parkinson kasalligi va Pik kasalligidan farq qiladi.

      Altsgeymer kasalligini davolash

      Alsgeymer kasalligini davolab bo‘lmaydi, lekin uning rivojlanishini dori-darmonlar va qo‘shimcha usullar yordamida sekinlashtirish mumkin.

      Davolash

      Dori vositalari:

      • Xolinesteraza ingibitorlari: dastlabki bosqichlarda holatni yaxshilaydi.
      • Memantin: miyani zaharli glutamatdan himoya qiladi.
      • Qo‘shimcha ravishda: qon aylanishini yaxshilash uchun preparatlar, antidepressantlar va antioksidantlar.

      Ruhiy-ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash:

      • Xotirani mashq qildirish uchun mashqlar.
      • Mustaqillikni saqlash uchun buyumlardagi ko‘rsatmalar va imzolar.
      • Stressni kamaytirish.

      Xalq tabobati:

      • Ginkgo biloba: miya faoliyatini rag‘batlantiradi.
      • Asab tizimini qo‘llab-quvvatlash uchun o‘tlardan choy, qaynatmalar va damlamalar.

      Xavf

      Altsgeymer kasalligi zo‘rayib boradi, bu esa o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish va kundalik vazifalarni bajarish qobiliyatining to‘liq yo‘qolishiga olib keladi. Bemor yolg‘iz qolmasligi kerak, chunki u o‘zi va atrofdagilar uchun xavfli vaziyatlar yaratishi mumkin (masalan, suv yoki gazni o‘chirishni unutish).

      Bashorat parvarishlashga bog‘liq. Kasallikning o‘zi o‘limga olib kelmasa-da, bemor baxtsiz hodisa, kechki bosqichlardagi holsizlik yoki yondosh kasalliklardan vafot etishi mumkin.

      Xavf guruhi

      Altsgeymer kasalligi ko‘pincha 65 yoshdan oshgan keksa odamlarda, ayniqsa 70 yoshdan keyin, xavf taxminan 30% ni tashkil qilganida uchraydi. Ayollar kasallikka ko‘proq moyil bo‘lib, irsiy moyillik asosiy sabab bo‘lmasa-da, kasallikning erta shakliga moyillik mavjud. Xavf omillariga qon tomir kasalliklari, bosh jarohati va toksik ta’sirlar kiradi.Kasallik, shuningdek, malakasiz mehnat bilan shug‘ullanadiganlarda ko‘proq uchraydi, chunki aqliy faoliyat neyronlararo aloqalarni shakllantirishga yordam beradi, bu esa ularning buzilishini qiyinlashtiradi.

      Oldini olish

      Altsgeymer kasalligining oldini olish uchun quyidagilar muhimdir:

      • Miya tomirlariga ta’sir qiluvchi arterial gipertenziya va qandli diabet kabi kasalliklarni o‘z vaqtida davolash.
      • Insultdan keyingi holatni kuzatib boring, chunki u kasallikning rivojlanish xavfini oshiradi.
      Xavfni kamaytirish uchun tavsiyalar:

      • Chekishni tashlash.
      • Alkogolni cheklash, ammo qizil sharobni o‘rtacha iste’mol qilish foydali bo‘lishi mumkin.
      • Muvozanatli ovqatlanish, shu jumladan meva va sabzavotlar bilan O‘rta yer dengizi parhezi.
      • Folat kislota va ovqatdan olinishi mumkin bo‘lgan omega-3 yog‘ kislotalarini qabul qilish (masalan, semga va tunets).
      • Muntazam jismoniy mashqlar, shu jumladan piyoda yurish.
      • Xobbi, krossvordlar yechish va kurslarda o‘qish kabi faol ijtimoiy va aqliy faoliyat.
      • Sog‘lom turmush tarzi va aqliy mashqlar kasallikning rivojlanishini sekinlashtirishga yoki uning oldini olishga yordam beradi.

      Parhez

      Asab tizimi salomatligini saqlash va Alsgeymer kasalligining oldini olish uchun quyidagilar muhimdir:

      • Yog‘ kislotalari: Ratsioningizga zaytun va zig‘ir moylari, baliqlarni qo‘shing. Aterosklerozning oldini olish uchun qovurilgan va yog‘li taomlarni cheklang.
      • Antioksidantlar: pomidor, piyoz, sarimsoqpiyoz, karam, sabzi, ismaloq, brokkoli, qovun, kivi va qora smorodina kabi yangi sabzavot va mevalarni iste’mol qiling. Xom mahsulotlar va yangi siqilgan sharbatlar konservalanganlarga qaraganda foydaliroqdir.
      • Vitaminlar va minerallar: A, E, C,B3 vitaminlari, shuningdek, rux va selen minerallarini olish muhimdir. Buning uchun, agar ratsionda vitamin-mineral komplekslar yetarli bo‘lmasa, ulardan foydalanish mumkin.

      ico
      Ushbu maqola faqat tanishish maqsadida joylashtirilgan va ilmiy material yoki professional tibbiy maslahat emas.

      Altsgeymer kasalligini davolovchi shifokorlar

      Nevrolog, Nevropatolog
      Tajriba 7 yil
      Batafsil
      ico
      Sergeli tumani, Azim Umarov ko`chasi, 21
      Mo'ljal: DRIVER VILLAGE Avtosaloni
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico

      Dushanba - Shanba 09:00-17:00  

      ico
      Viva Med

      Dushanba - Shanba 09:00-17:00  

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.

      Nevrolog, Pediatr
      Tajriba 8 yil · Birinchi toifali shifokor
      Qabul turi
      Klinikada
      200 000 so'm
      Batafsil
      ico
      Olmazor tumani, Taxtapul ko`chasi, 341a
      Mo'ljal: 1 -sonli shahar klinik yuqumli kasalliklar shifoxonasi
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico

      Dushanba, Chorshanba, Juma, Yakshanba Dam olish kuni   

      ico
      "Tibbiyot Dunyosi" bolalar oftalmologiyasi

      Dushanba, Chorshanba, Juma, Yakshanba Dam olish kuni   

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.

      Nevrolog
      Tajriba 6 yil
      Qabul turi
      Klinikada
      200 000 so'm
      Batafsil
      ico
      Yakkasaroy tumani, Bogibuston ko`chasi, 178
      Mo'ljal: Братская могила, Бывшая улица Саломатина
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico

      Dushanba - Shanba 08:30-17:00  

      ico
      Almazmed Line

      Dushanba - Shanba 08:30-17:00  

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.

      Nevrolog, Pediatr
      Tajriba 19 yil · Birinchi toifali shifokor
      Batafsil
      ico
      Yakkasaroy tumani, Kichik Xalka Yo`li
      Mo'ljal: Janubiy vokzal
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico

      Dushanba - Shanba 14:00-17:00  

      ico
      Asia Shine Hospital

      Dushanba - Shanba 14:00-17:00  

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.

      Nevrolog, Nevropatolog
      Tajriba 12 yil
      Qabul turi
      Klinikada
      200 000 so'm
      Batafsil
      ico
      Bektemir tumani, Xusayn Boyqaro ko'ch., 28
      Mo'ljal: Bektemir tumani xokimiyati
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico

      Dushanba - Shanba 08:00-16:00  

      ico
      Asr klinika

      Dushanba - Shanba 08:00-16:00  

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.

      Nevrolog, Nevropatolog
      Tajriba 28 yil · Oliy toifali shifokor
      Qabul turi
      Klinikada
      230 000 so'm
      Qabul turi
      Klinikada
      250 000 so'm
      Batafsil
      ico
      Mirzo-Ulug'bek tumani, Sayram ko'ch., 3A 1-qavat
      Mo'ljal: Bo`z bozor
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico
      Ish vaqti belgilanmagan
      ico
      Bio Life Alternative medicine

      Ish vaqti belgilanmagan

      Eurosun Healthcare

      Ish vaqti belgilanmagan

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.

      Nevrolog, Pediatr
      Tajriba 22 yil
      Batafsil
      ico
      Yashnobod tumani, Oltintepa ko`ch., 36
      Mo'ljal: Korzinka supermarketi
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico

      Dushanba - Shanba 14:30-19:00  

      ico
      Doctor Lotos

      Dushanba - Shanba 14:30-19:00  

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.

      Nevrolog, Neyrofiziolog
      Tajriba 12 yil
      • Nevrolog birinchi konsultatsiyasi 300 000 so'm
      • Nevrolog takroriy konsultatsiyasi 100 000 so'm
      Qabul turi
      Klinikada
      300 000 so'm
      Batafsil
      ico
      Mirzo-Ulug'bek tumani, Oltintepa ko'ch., 216
      Mo'ljal: G`ijduvon kafesi, xususiy bog`cha "Socium"
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico

      Dushanba 14:00-07:00   

      Seshanba, Payshanba, Shanba, Yakshanba Dam olish kuni   

      ico
      Evi Med Kids

      Dushanba 14:00-07:00   

      Seshanba, Payshanba, Shanba, Yakshanba Dam olish kuni   

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.

      Nevrolog
      Tajriba 8 yil
      Batafsil
      ico
      Sergeli tumani, Yangi Sergeli ko`chasi, 35
      Mo'ljal: "Elegant" restorani qarshisida
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico

      Dushanba - Shanba 09:00-15:00  

      ico
      Global Medical Center

      Dushanba - Shanba 09:00-15:00  

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.

      Nevrolog
      Oliy toifali shifokor
      Qabul turi
      Klinikada
      340 000 so'm
      Batafsil
      ico
      Uchtepa tumani, Nurafshon ko‘chasi, 4-o‘lik boshoq, 3-uy
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico

      Dushanba - Shanba 09:00-14:00  

      ico
      Lor Med Servis (Olmazor filiali)

      Dushanba - Shanba 09:00-14:00  

      Diyor Medical Centre

      Ish vaqti belgilanmagan

      Telefon raqamni ko'rish uchun bizning Telegram botga o'ting.

      ico Telegramda raqamni ko'rish

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.

      Nevrolog, Nevropatolog, Manual terapevt
      Uchinchi toifali shifokor
      Qabul turi
      Klinikada
      145 000 so'm
      Batafsil
      ico
      Sergeli tumani, Shokirariq ko`ch., 99
      Mo'ljal: Restoran Suleyman
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico

      Dushanba - Shanba 09:00-17:00  

      ico
      Ozoda Shifo Med Servis

      Dushanba - Shanba 09:00-17:00  

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.

      Nevrolog, Neyrofiziolog
      Uchinchi toifali shifokor
      Batafsil
      ico
      Kukcha darvoza ko'chasi, 581
      Mo'ljal: 123-maktab
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico
      Ish vaqti belgilanmagan
      ico
      Premium medline

      Ish vaqti belgilanmagan

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.

      Nevrolog
      Tajriba 10 yil · Birinchi toifali shifokor
      Qabul turi
      Klinikada
      150 000 so'm
      Batafsil
      ico
      Shayxontohur tumani, Kukcha Darvoza ko'ch. (sobiq M. Uyg'ur) 11
      Mo'ljal: Shahar perinatal markazi
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico

      Dushanba - Juma 09:00-14:00  

      ico
      ReMedium Clinic

      Dushanba - Juma 09:00-14:00  

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.

      Nevrolog
      Tajriba 16 yil
      Qabul turi
      Klinikada
      280 000 so'm
      Batafsil
      ico
      Yunusobod tumani, Kashgar ko`chasi, 30
      Mo'ljal: Abdulla Qodiriy metro bekati
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico

      Dushanba, Chorshanba, Juma, Shanba, Yakshanba Dam olish kuni   

      Seshanba 14:30-16:00   

      ico
      Doktor Ovcharov bolalar salomatligi markazi

      Dushanba, Chorshanba, Juma, Shanba, Yakshanba Dam olish kuni   

      Seshanba 14:30-16:00   

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.

      Nevrolog, Reabilitolog
      Qabul turi
      Klinikada
      240 000 so'm
      Batafsil
      ico
      Mirzo-Ulug'bek tumani, Tantan ko'chasi, 1-uy
      Mo'ljal: Bolalar suyak-sil kasalligi sanatoriysi (sobiq Krupskaya), TTZ
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico

      Dushanba - Shanba 08:00-16:30  

      ico
      M-Clinic

      Dushanba - Shanba 08:00-16:30  

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.

      Nevrolog, Nevropatolog
      Tajriba 29 yil
      Qabul turi
      Klinikada
      150 000 so'm
      Batafsil
      ico
      Mirzo-Ulug'bek tumani, m-v Axmad Yugnaki, Proektnaya ko`chasi, G-40
      Mo'ljal: TTZ dehqon bozori
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico

      Dushanba - Juma 09:00-15:00  

      Shanba 09:00-12:00   

      ico
      Medimax

      Dushanba - Juma 09:00-15:00  

      Shanba 09:00-12:00   

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.

      Kardiolog, Nevrolog, Nevropatolog
      Tajriba 26 yil · Oliy toifali shifokor
      • Nevrolog birinchi konsultatsiyasi 235 000 so'm
      • Nevrolog takroriy konsultatsiyasi 117 500 so'm
      Qabul turi
      Klinikada
      235 000 so'm
      Batafsil
      ico
      Olmazor tumani, Chimboy 2A ko`chasi
      Mo'ljal: Talabalar, Chimboy va Kichik Xalqa Yoli ko'chalari chorrahasi Avt. yo'l
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico

      Dushanba - Shanba 08:00-16:00  

      ico
      NANO Medical Clinic

      Dushanba - Shanba 08:00-16:00  

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.

      Nevrolog
      Tajriba 10 yil
      Qabul turi
      Klinikada
      150 000 so'm
      Batafsil
      ico
      Chilonzor tumani, Bunyodkor shoh ko`chasi, 41A
      Mo'ljal: Shahar bojxona, Singapur instituti
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico

      Dushanba - Shanba 10:00-16:00  

      ico
      CardioMed

      Dushanba - Shanba 10:00-16:00  

      Imbir Hospital

      Ish vaqti belgilanmagan

      Telefon raqamni ko'rish uchun bizning Telegram botga o'ting.

      ico Telegramda raqamni ko'rish

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.

      Nevrolog
      Tajriba 5 yil
      Qabul turi
      Klinikada
      100 000 so'm
      Batafsil
      ico
      Uchtepa tumani, G‘uzor Lutfiya ko‘chasi, 18
      Mo'ljal: “Afruz” Restorani to`g`risida
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico

      Dushanba - Shanba 08:30-17:00  

      ico
      Complex Med Center

      Dushanba - Shanba 08:30-17:00  

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.

      Nevrolog, Pediatr, Refleksolog
      Tajriba 32 yil
      Qabul turi
      Klinikada
      150 000 so'm
      Batafsil
      ico
      Mirzo-Ulug'bek tumani, Buyuk Ipak Yo`li ko`chasi, 305
      Mo'ljal: avtoservis "LADA
      Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti
      ico

      Dushanba - Juma 09:00-14:00  

      ico
      Reasentr Tashkent

      Dushanba - Juma 09:00-14:00  

      Kamola Diagnostic Medecine

      Dushanba, Chorshanba, Juma, Shanba 08:00-14:00   

      Operatorga uning telefon raqamini med24.uz saytidan olganingizni ayting.


      ico
      Shifokorlar
      Sizning ma'lumotlaringiz
      So'rovingiz qabul qilindi!
      ico

      Belgilangan raqamga chegirma uchun promo-kod bilan SMS-xabar jo'natildi

      Foydali ma'lumot

      ico
      Analizlar
      Med24.uz siz barcha laboratoriya tekshiruvlaridan o'tishingiz mumkin bo'lgan sizga yaqin atrofdagi klinikani tanlashda yordam beradi
      Batafsil ico
      ico
      Diagnostik markazlar
      Med24.uz ixtisoslashtirilgan portali uyingiz yaqinidagi diagnostika markazini tanlashda yordam beradi
      Batafsil ico
      ico
      Tibbiy xizmatlar
      Turli klinikalarda tibbiy xizmatlar qancha turishini bilib oling
      Batafsil ico
      Saytda ko'rsatilgan ma'lumot tashxiz qo'yish, davolash muolajasi berish
      uchun foydalana olinmaydi va shifokor qabulining o'rnini bosmaydi
      © 2019-2024 med24.uz. Barcha huquqlar himoyalangan.