Addison kasalligi buyrak usti bezlarining surunkali yetishmovchiligi bo‘lib, unda buyrak usti bezlari ishlab chiqaradigan gormonlar yetishmovchiligi kuzatiladi. Buyrak usti bezlarining po‘stloq qavati zararlangan bo‘lib, kortizol, jinsiy gormonlar (erkak va ayol), shuningdek aldosteron sintezi uchun javobgardir.
buyrak usti bezlarining surunkali yetishmovchiligi bo‘lib, unda buyrak usti bezlari ishlab chiqaradigan gormonlar yetishmovchiligi kuzatiladi. Buyrak usti bezlarining po‘stloq qavati zararlangan bo‘lib, kortizol, jinsiy gormonlar (erkak va ayol), shuningdek aldosteron sintezi uchun javobgardir.
Addison kasalligi bilan og‘rigan bemorlarning fotosuratlarida ko‘pincha azob-uqubat ifodalangan ozg‘in odamlarni ko‘rish mumkin. Bu buyrak usti bezlari gormonlarining sezilarli yetishmovchiligi bilan bog‘liq. Kasallik ko‘pincha 20 yoshdan 40 yoshgacha namoyon bo‘ladi, zo‘rayib boruvchi va og‘ir kechadi, erkaklarda ham, ayollarda ham uchraydi.
Sabablari
Addison kasalligining sabablari quyidagilardan iborat:
- Buyrak usti bezlarining autoimmun shikastlanishi (o‘z to‘qimalariga qarshi antitelolar ishlab chiqarish).
-
Tug‘ma genetik kasalliklar (masalan, birinchi turdagi autoimmun poliglandulyar sindrom).
-
Metastazlovchi o‘smalar (sut bezi, o‘pka raki).
-
Buyrak usti bezlarining sil bilan zararlanishi (suyak, o‘pka, buyrak infeksiyalari).
-
O‘sma yangiliklari tufayli buyrak usti bezlarini olib tashlash.
-
Gipotalamo-gipofizar soha o‘smalari.
-
Saraton kasalligida gipofizni nurlatish yoki olib tashlash.
-
Glyukokortikosteroidlarni uzoq vaqt qabul qilish (buyrak usti bezlari po‘stlog‘i funksiyasini bostirish).
-
OIV, skarlatina, asoratlangan grippda buyrak usti bezlari nekrozi.
-
Sitostatiklarni nazoratsiz qabul qilish (buyrak usti bezlarining toksik shikastlanishi).
Xavf
Addison kasalligida buyrak usti bezlari po‘stlog‘i gormonlarining yetishmasligi quyidagilarga olib kelishi mumkin:
- Qon aylanishining yetishmovchiligi (gipotenziya, yurakning sust qisqarishi).
-
Asab-ruhiy buzilishlarga (behollik, koma holati, talvasalar).
-
Oshqozon-ichak traktidagi muammolar (ko‘ngil aynishi, qusish, yaralar).
Muvofiq davolanish bo‘lmasa, o‘lim xavfi yuqori bo‘ladi.
Telegramda raqamni ko'rish
