Appenditsit

Appendiks yallig'lanishining aniq sabablari topilmagan. Kasallik nomlangan segmentda yashovchi bakterial mikroorganizmlar tomonidan qo'zg'atiladi, deb ishoniladi. Agar odam sog'lom bo'lsa, ular uning sog'lig'iga zarar etkaza olmaydi, chunki ular limfoid to'qima va shilliq pardalarga kira olmaydi.

Ammo immunitetning pasayishi bilan bu mikroorganizmlar membranalarda tarqala boshlaydi, tez progressiv yallig'lanish jarayoni paydo bo'ladi.

Shuningdek, shifokorlar appenditsitning bo’lishi mumkin bo'lgan sabablari deb quyidagilarni aytishadi:

• yaxshi sifatli/yomon sifatli neoplazma, axlat to'planishi, limfa to'qimalarining patologik o'sishi. Gap shundaki, chuvalchangsimon o’simta doimiy ravishda sekresiya chiqaradi. Agar u tiqilib qolsa, sekresiya chiqishi imkonsiz bo'lib qoladi. U asta-sekin qo'shimchaning devorlarini cho'zib, to'plana boshlaydi. Natijada shilliq qavat yallig'lanadi;
• sog'lom ovqatlanish qoidalariga e'tibor bermaslik. Agar meva va sabzavotlar kundalik ratsionga kiritilmagan bo'lsa, o'simlik tolalari tanaga kirmaydi, ichak devorlari yomon qisqaradi. Turib qolgan axlat toshlarning paydo bo'lishiga olib kelishi mumkin, ulardan biri appendiksdan chiqadigan shilimshiqning tabiiy chiqib ketish jarayonini blokirovka qilishga olib kelishi mumkin;
• qon aylanishi bilan bog'liq muammolar. Appendiksni qon bilan ta'minlaydigan arteriyalar trombni to'sib qo'yishi mumkin. Keyin uning devorlari kerakli ozuqa moddalarini olishni to'xtatadi va yallig’lanish kelib chiqadi;
• allergiya. Chuvalchang simon o’simta immunitet elementidir, chunki u limfoid to'qima tomonidan hosil bo'ladi. Immunitet hujayralarining buzilishi tufayli unda allergik reaksiyalar rivojlanadi;
• tez-tez ich qotishi. Doimiy ich qotishida axlat ichak orqali juda sekin harakatlanadi, tiqiladi va ko'pincha appendiksga tushib qoladi.

Apenditsit juda tez rivojlanadi, shuning uchun uning belgilari har doim yorqin bo'ladi. Ammo bu shifokor oldindan tekshiruvsiz to'g'ri tashxis qo'yishi mumkin degani emas. Kasallikning dastlabki belgilari "o'tkir qorin"atamasi bilan tavsiflanadi. Bu shuni anglatadiki, bemor qattiq og'riqni boshdan kechiradi.

Bolalar va kattalardagi appendiks yallig'lanishining umumiy belgilari orasida:

• qattiq og'riq. Avvaliga u "tarqoq" bo'lishi mumkin-bemor qaysi zonaning eng og'riqli ekanligini aniq ko'rsata olmaydi, chunki uning deyarli butun qorni og'riyapti. Ba'zida noqulaylik kindik yaqinida, ba'zida o'ng / chap tomonda qovurg’a tagida paydo bo'ladi.
• Bir necha soatdan keyin og'riq qorinning pastki qismida o'ng tomonda (yonbosh sohasi) to'planadi. Avvaliga sanchiqli, keyin esa to’xtovsiz og’riq bo’ladi. Appendiksda yallig'lanish qanchalik kuchli bo'lsa, bemor shunchalik azoblanadi.
• Agar o’simta yiringli tarkib bilan to'lsa, oshqozonda pulsatsiya hissi paydo bo'ladi. Keyin odam shoshilinch tibbiy yordam brigadasi kelguniga qadar hech bo'lmaganda o’zining ahvolini engillashtirish uchun majburiy pozitsiyani egallaydi-u oyoqlarini o’ziga tortib og'riqli tomonga yotib oladi.
• Agar qo'shimchaning shilliq pardalari o'lishni boshlasa, og'riq asta-sekin pasayadi. Bu asab tugunlarining yo'q qilinishi bilan bog'liq. Ammo tez orada yiringli massalar qorin bo'shlig'iga kirib boradi va og'riq yangi kuch bilan paydo bo'ladi.
• Ko'pchilik appenditsit qaysi tomonga zarar etkazishi bilan qiziqishadi. Shuni ta'kidlash kerakki, hammada ham chuvalchangsimon o’simta qorinning o’ng tomonida joylashgan emas. Shuning uchun kasallikning rivojlanishi jarayonida noqulay his har doim ham o’ng tomonda bo’lmaydi. O’simta noto'g'ri joylashishganda og'riq chap tomonda bo’lishi mumkin. Bu appenditsitni oshqozon osti bezi yallig'lanishi, bachadon naychalari, oshqozon/o'n ikki barmoqli ichak yarasi, kolik, o't toshlari va boshqa kasalliklardan farqlash muhimligini ko'rsatadi.;
• tana holatining o'zgarishi, sakrash, yugurish, aksirish/yo'talish, qorin bo'shlig'i mushaklarining taranglashishida kuchayadigan og'riq;
• qusish va ko'ngil aynishi. Ular "o'tkir qorin"alomatlaridan bir necha soat o'tgach paydo bo'ladi.
• ishtahani yo'qotish;
• qabziyat (ichak qisqarishni to'xtatadi, uning ishi buziladi). Shuni ta'kidlash kerakki, o'simtaning noto'g'ri joylashgan bemorlarda yallig'langan devorlarning ingichka ichak bilan aloqasi bo'lishi mumkin. Keyin qisqarish sezilarli darajada oshadi, diareya paydo bo'ladi;
• palpatsiya paytida qorin og'rig'i. Bunday holda, shifokor his qilish paytida qorin bo'shlig'ida siqishni, mushaklarning aniq kuchlanishini qayd etadi;
• lohaslik, rangsizlashgan teri;
• haroratning ko'tarilishi.
  
  

Jarrohlikka murojaat qilmasdan appenditsitni davolash va og'riqdan xalos bo'lish mumkin emas. Yallig'langan qo'shimchani majburiy olib tashlash kerak. Shuning uchun appenditsitning dastlabki tashxisi tasdiqlangan bemor darhol jarrohlik aralashuvga tayyorlana boshlaydi. U dushga olib boriladi, klizma qilinadi, siydik pufagini bo'shatish buyuriladi.

Keyin ular operatsiya xonasiga olib boriladi, u erda yallig'langan qurtsimon o’simta olib tashlanadi. Operatsiya murakkab toifaga kirmaydi. Uni ikki xil usulda bajarish mumkin:

• laparotomik (qorin old devoridagi kesma orqali);
• Laparoskopik (qorin old devoridagi kichik teshik orqali).

Ikkinchi variant bugungi kunda tobora ko'proq foydalanilmoqda, chunki u minimal invaziv bo'lib, bemorlarga davolanishdan keyin tezroq tiklanishiga imkon beradi va operatsiyadan keyingi asoratlarni rivojlanish xavfini kamaytiradi. Bundan tashqari, laparoskopik operatsiyalar tanada sezilarli iz qoldirmaydi, bu ham muhim ahamiyatga ega.

Appendiksni olib tashlash bo'yicha operatsiyadan so'ng, bemorga bir yarim oy davomida jismoniy faollikni kamaytirish tavsiya etiladi. Shuningdek, u terapevt va jarroh tomonidan kuzatilishi kerak, chandiqning holati diqqat bilan kuzatib boriladi.

Appenditsit rivojlanishini 100% oldini olish mumkin emas. Lekin oddiy qoidalarga rioya qilish orqali appendiks yallig'lanish xavfini kamaytirishingiz mumkin:

• ratsional ovqatlanish;
• yuqumli kasalliklarni malakali va o'z vaqtida davolash;
• qabziyatni davolash;
• parazitar kasalliklarini davolash.

Apendiksni olib tashlagandan keyin parhez shirinliklar, xamir ovqatlar, yog'li go'sht, spirtli ichimliklar, qahva, yarim tayyor mahsulotlar, ziravorlardan voz kechishni o'z ichiga oladi. Tvorog, sho’rva, don, meva va sabzavotlarga e'tibor qaratib, kichik porsiyalarda eyish kerak.