Gipofiz adenomasi

Sabablari
Bosh miya gipofiz adenomasi belgilari
Diagnostika
Gipofiz adenomasini davolash
Xavf
Oldini olish
Shifokor qabuliga yozilish

Gipofiz adenomasi gipofiz oldingi bo‘lagining to‘qimalaridan o‘sib chiqadigan o‘sma bo‘lib, u oltita gormon: tereotropin, follitropin, somatotropin, lyutropin, prolaktin va adrenokortikotrop gormon ishlab chiqarilishi uchun javobgardir.

Gipofiz adenomasini davolovchi barcha shifokorlarni ko‘rish

Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, gipofiz adenomasi ko‘pincha 30 yoshdan 40 yoshgacha bo‘lgan odamlarda aniqlanadi va barcha intrakranial o‘smalarning 10% ini tashkil qiladi.

Sabablari

Gipofiz adenomasi rivojlanishining sabablarini aniqlash bo‘yicha tadqiqotlar davom etmoqda. Taxminlarga ko‘ra, kasallik quyidagi sabablarga ko‘ra kelib chiqishi mumkin:

Neyroinfeksiyalar (brutsellyoz, sil, meningit, ensefalit, miya bezgagi, miya abssessi, neyrosifilis).
Homila ichi rivojlanish davrida homilaga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
Uzoq vaqt davomida oral kontratseptivlarni qabul qilish.

Bu omillar gipofiz adenomasi boshlanishiga sabab bo‘lishi mumkin.

Bosh miya gipofiz adenomasi belgilari

Gipofiz adenomasi uning o‘sishi va gormonal faolligiga qarab turli xil alomatlar bilan namoyon bo‘lishi mumkin:

Oftalmonevrologik belgilar: O‘smaning tez o‘sishi va turk egari sohasida joylashgan ichki tuzilmalarga bosim ta’sirida ko‘rish va asab funksiyalari buzilishi bilan bog‘liq alomatlar paydo bo‘lishi mumkin.
Endokrin-almashinuv simptomokompleksi: Agar adenoma gormonal faol bo‘lsa, klinik ko‘rinish moddalar almashinuvining buzilishi bilan belgilanadi. Bu o‘zgarishlar gipofiz gormonlari ishlab chiqarilishining kuchayishi bilangina emas, balki bu gormonlar ta’sir ko‘rsatadigan nishon organlarning faollashuvi bilan ham bog‘liq bo‘lishi mumkin.
Pangipopituitarizm: Gipofiz to‘qimalarining o‘sib boruvchi o‘sma bilan zararlanishi natijasida namoyon bo‘ladi, bu barcha gipofiz gormonlarining yetishmovchiligiga olib keladi.

Narushenie zreniya
Narushenie obmena veshestv

Agar sizda ham shunga o`xshash belgilar borligini aniqlasangiz, darhol shifokorga murojaat qiling. Kasallikning oqibatlarini bartaraf etishdan ko`ra oldening olish osonroq

Diagnostika

Bosh chanoq suyaklarini KT qilish

Miyani MRT qilish

Oftalmoskopiya

Gipofiz adenomasiga shubha bo‘lsa, oftalmolog, nevrolog va endokrinologga murojaat qilish kerak. O‘smani vizualizatsiya qilish uchun turk egarining rentgenografiyasi o‘tkaziladi, bu suyak o‘zgarishlarini aniqlashga imkon beradi:

Osteoporoz va turk egari orqa qismining buzilishi.
Turk egari tubining ikki konturliligi.

Qo‘shimcha tadqiqot usullari quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

Pnevmotsisternografiya: xiazma sisternalarining siljishini ko‘rsatadi.
Bosh suyagining kompyuter tomografiyasi (KT).
Bosh miya magnit-rezonans tomografiyasi (MRT).

25-35% hollarda gipofiz adenomasi KTda aniqlash uchun juda kichik bo‘lishi mumkin. O‘sma kavernoz sinus tomoniga o‘sib borgan bo‘lsa, miya angiografiyasi (tomirlarni kontrastli rentgenologik tekshirish) o‘tkaziladi.

Aniq diagnoz qo‘yish uchun gormonal tekshirishlar o‘tkazish shart. Radiologik usullar qondagi gipofiz gormonlari konsentratsiyasini aniqlaydi, shuningdek, periferik endokrin bezlarning estradiol, T3, T4, prolaktin, testosteron, kortizol va boshqa gormonlari darajasini baholaydi.

Oftalmologik buzilishlar mavjud bo‘lganda oftalmolog quyidagilarni amalga oshiradi:

Ko‘rish o‘tkirligini baholash.
Perimetriyasi.
Oftalmoskopiya.

Gipofiz adenomasini davolash

Gipofiz mikroadenomalarini davolash Bromkriptin kabi prolaktin antagonistlarini va gamma terapiyani o‘z ichiga olgan nur terapiyasini, proton yoki masofaviy nur terapiyasini, shuningdek, radioaktiv modda to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘smaga kiritiladigan stereotaksik radioxirurgiyani o‘z ichiga olishi mumkin. Agar adenoma asoratlar bilan birga davom etsa yoki katta hajmga ega bo‘lsa, tegishli jarrohlik davosini aniqlash uchun neyroxirurg maslahati zarur.O‘smani olib tashlash endoskopik asbob-uskunalar yordamida transnazal yoki bosh chanog‘i trepanatsiyasi orqali transkranial yo‘l bilan amalga oshirilishi mumkin.

Xavf

Gipofiz adenomasi xavfsiz o‘sma bo‘lib, kattalashganida atrofdagi tuzilmalarga bosim tufayli xavfli bo‘lishi mumkin. O‘smaning o‘lchami uni to‘liq olib tashlash imkoniyatini belgilaydi: agar uning diametri 2 sm dan oshsa, operatsiyadan keyin qaytalanish xavfi yuqori (odatda besh yil ichida).

Kasallikning oqibati adenomaning turiga bog‘liq. Kortikotrop mikroadenomalar endokrin funksiyalarning to‘liq tiklanishi ehtimoli 85% ga teng. Prolaktinomalar va somatotropinomalar kamroq ehtimolga ega, taxminan 20-25%. Adenomaga qon quyilgan hollarda u o‘z-o‘zidan davolanishi mumkin.

Gipofiz adenomasining eng ko‘p uchraydigan asoratlari jumlasiga ko‘rish qobiliyatini yo‘qotish, xavfli o‘smalar paydo bo‘lishi va gipopituitarizm kiradi.

Oldini olish

Gipofiz adenomasining oldini olish quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

Doimiy ravishda shifokor ko‘rigida bo‘lish;
Bosh miya jarohatlarini oldini olish;
Infeksiyalarni o‘z vaqtida davolash;
Gormonal kontratseptivlardan uzoq vaqt foydalanishdan voz kechish.

Kasallik xavfini butunlay istisno qilib bo‘lmaydi. Patologiyani o‘z vaqtida aniqlash uchun nevrologik, gormonal yoki oftalmologik belgilar paydo bo‘lganda mutaxassisga murojaat qilish tavsiya etiladi.